Yatırım yapmakla ilgili bazı gerçeklerden bahsedelim. Aldığın ilk hisse senedi muhtemelen değer kaybedecek. Ve ikincisi de. Hatta üçüncüsü de… Niye böyle diyorum biliyor musun? Çünkü başıma geldi. Aldığım ilk hisse senedi ne miydi? Bir sektör dergisinde adını gördüğüm, portakal üretimi yapan bir şirketin hissesi. Ertesi gün hava ciddi derecede soğuyup don yaptı ve tabii ki aldığım hissenin değeri sıfıra indi. Sonraki yatırımımı bir kadın giyim markasına yaptım. Asla değer kaybetmeyeceği söyleniyordu. Ama öyle olmadı. Şirket birkaç ay sonra battı. Topraktan enerji üretmek için yeni bir teknoloji kullandığını iddia eden bir şirket ise üçüncü tecrübemdi. Tahmin et ne oldu? Aslında öyle bir teknoloji yoktu! Bütün bu kayıplarıma rağmen borsaya yatırım yapmaya devam ettim ve nihayet başardım. Bugünlerde gerçek gayrimenkule para yatırmanın Rus ruleti oynamaktan farkı yok. Diğer yandan menkul kıymetler borsasına yatırım yapmak, küçük meblağlar söz konusu olduğunda (riskli olmasına rağmen) en gerçekçi yöntem. İşte aklında bulunması için, benim başlangıçta bilmediğim bazı konular:
Bütün yumurtaları bir sepette toplama.
Sonunda duvara toslamak istemiyorsan, portföyünü çeşitlendirmelisin. 2000 yılında teknolojiden başka bir şeye yatırım yapmayan insanları düşün. Ne onlar kazandı, ne de yatırım yaptıkları şirketler.
Abartmamaya dikkat et.
Eğer ödevlerini yapmazsan derslerinde başarılı olamazsın. Bu yüzden sadece üzerinde çalışabileceğin kadar hisse almalısın. Standart bir kadının yaklaşık beş tane hissesi olması yeterlidir. Bu sayı hem rizikoyu dağıtmayı garanti eder hem de yatırım yaptığın şirketler hakkında bilgi edinip, üç aylık raporlarını takip edebilmen için yeterli vakti sana verir.
Bildiğin (ve sevdiğin) bir şeye para yatır.
iPhone’unu seviyor musun? O hâlde bir Apple hissesi al. (Yabancı piyasalar seni ürkütüyorsa yerli üretim yapan şirketlere de göz atabilirsin.) İlgi alanın seyahat ise, turizm şirketlerine ne dersin? Benim yaptığım hatalar, ne yapmaman gerektiği konusunda sana ders olsun: Ben hakkında hiçbir şey bilmediğim üç şirkete birden yatırım yapmıştım.
En az bir tane mineral, yağ veya altın hissesi al.
Çin’in bitmek bilmeyen talepleri nedeniyle, dünyadaki hammaddeler hızla tükeniyor. O hâlde neden buna yatırım yapmayasın?
En az bir tane büyük şirkete yatırım yap.
Aldığın bir hissenin sana hemen para getirmesi gerekmez. Büyük ve sağlam temelleri olan (Borusan, Eczacıbaşı, Petrol Ofisi gibi) şirketler, belli dönemlerde hissedarlarına kâr payı ölçüsünde ödeme (temettü) yapar. Karar vermeden önce şirketleri karşılaştırarak incelemek istersen Borsaa.net adresine göz atabilirsin.
Genç ve cesur olmak güzeldir.
Gençken (yirmi, otuz ya da kırklı yaşlarında) yatırım yaptığın hissenin değeri düşerse tekrar yükselmesi için bekleyebilecek ya da başka bir şeye para yatırabilecek durumda olursun. Ama ellili yaşlara geldiğinde bu konuda çok dikkatli olmak gerekir.
İşler iyi gidiyorsa bile temkinli ol.
Durmadan yükselen bir hisseye hemen yatırım yapmak çok cazip gelebilir. Ancak birdenbire düşmeye başlarsa, işte o zaman açgözlü davranmak pek iyi sonuçlar getirmez. Bu yüzden paranın bir kısmını cebinde tutman ya da en azından bir araba alabilecek duruma gelinceye kadar kendini geri çekmen akıllıca olur.
NTV’de, hafta içi her gün, saat 09.30’da yayınlanan Ekonomi Notları programında Mahfi Eğilmez ve Gökay Otyam, finansal önerilerde bulunuyor. Dinlerken hiç sıkılmayacağını garanti ediyoruz.
74
Yatırım hakkında yeterli bilgisi olmadığını söyleyen kadınların yüzdesi.
Kaynak: Transamerica Center for Retirement Studies
Derleyen: Sibel Yeşilçay
