Bu kadar güzel olan bir şey muhakkak zararlıdır. Kafein konu olduğunda genel fikir bu yöndedir. Değil mi? Çoğu zaman kokusunu aldığımız anlarda ya da uyandıktan hemen sonra canımız bir anda kahve çeker ve hemen içip bitirmek isteriz. Güzel aroması ve kokusu kendimizi daha iyi hissetmemizi sağlar. İçtikten sonraysa acaba bana ne kadar zararlı diye düşünmeden de edemiyoruz. Aslında kendini çok da suçlu hissetmene gerek yok. Nitekim az miktardaki kafeinin sana sağladığı yararlar bulunuyor. Hatta bu yazıyı okumaya başlamadan kalk kendine güzel bir bardak kahve yap.
Uzun süreli kafein tüketimi benim için zararlı.
Yanlış. Böyle bir efsane var çünkü sigara kullananlar kullanmayanlara göre kafeinin iki kat daha hızlı sindirir. Ayrıca sigara kullananların daha çok sağlık problemleri vardır. Ama aslında buradaki suçlu nikotindir, kafein değil. U.S. Army Research Institute of Environmental Medicine’da Doktor Haris Lieberman “Yüksek tansiyonun, kalp aritmisi ya da anksiyeten yoksa yıllar boyunca kafeinli içecekler tüketmen hiçbir problem teşkil etmez” diyor.
Kafein vücut kimyamı bozuyor.
Doğru. Kafein doğal bir uyarıcıdır. İki bardak sert kahve içtiğinde aldığın 250 miligram kafein kan dolaşımındaki adrenalini üç katına çıkartır ve solunum hızını arttırır. Beyninde kafeinin yolu adonezinle (sinirlerimizi sakinleştiren ve uyuma sinyallerini verdiren kimyasal) kesişir. Ayrıca vücuttaki dopamin seviyesini arttırarak zevk merkezlerini uyarır. “Bundan ötürü kafeinin seni hem ayık hem de gevşek hissettirmek gibi bir özelliği vardır” diyor Illy Kahvelerinin üreticisi İtalyan biyokimyacı Doktor Ernesto Illy.
Kafein beni daha zeki yapıyor.
Doğru. Bir işe koyulmadan evvel içilecek bir bardak kahve hiç de kötü bir fikir değil. “Zihinsel fonksiyonları beynin işlevini yavaşlatan adonesini engelleyerek arttırıyor” diyor University of Scranton’dan yemek kimyageri Doktor Joe Vinson. Yapılan bir araştırmada iki bardak kahve içildiğinde alınan kafein miktarı bir grup insana verildikten sonra öğrenme, hafıza ve dikkat oranlarının yüzde 60 arttığı görülmüş.
Kafein performansımı artırıyor.
Doğru. Atletik performanstan bahsettiğimizde kafein için Doktor Vinson “Fark birinciyle sonuncu arasındaki kadar büyük olabilir” diyor. Kafein olmadan sadece zihinsel olarak daha yavaş olmakla kalmaz aynı zamanda fiziksel olarak da daha yavaş olursun. “Kafein egzersiz performansını yüzde 10 ile 15 oranında teşvik eder çünkü senin yorulmanı geciktirir” diyor Ontario Üniversitesi’nde kafein üzerine uzmanlaşmış Beslenme Danışmanı Doktor Terry Graham. Kafein aynı zamanda hafif bir ağrı kesici etkiye sahiptir böylece yorgun hissetmeye başlamadan daha uzun süreli egzersiz yapmış olursun. Buna rağmen Journal of the American College of Cardiology’de yayımlanan bir araştırmaya göre kafein egzersiz sırasında kalbe doğru olan kan akışını yavaşlatıyormuş.
Kafein yüksek tansiyona sebep oluyor.
Yanlış. The Journal of the American Medical Association’ın son dönemde yaptığı bir açıklamaya göre kafein yüksek tansiyona sebep olmuyor. Aksine şekerli ya da diyet kola buna sebebiyet verebiliyor. Tansiyonu normal seyreden insanlarda kalp atışındaki herhangi bir değişiklik sadece ölçülmeyecek kadar az olmakla kalmıyor aynı zamanda ilk bardağı bitirdiğinde bu değişim ortadan kayboluyor. Mayo Clinic’in direktörü Doktor Lynne Shuster “Eğer yüksek tansiyon hastasıysanız ekstra kafeinden uzak durmaya gayret edin çünkü var olan bir rahatsızlığın şiddetini arttırabilir” diyor. Bu durum kalp aritmisi ya da anksiyetesi olanlar için de geçerli. Kafein kalp aritmisine meyli olanların durumunu tetikleyebilir ve anksiyeteyi arttırabilir.
Kafein kemik erimesine sebep olur.
Yanlış. Kalsiyumun idrar yoluyla vücuttan atıldığını kanıtlayan araştırmalar yapılmıştır. Dolayısıyla attığın idrar miktarını arttırarak vücudunun kalsiyum depolarını azaltırsın. Yarattığı etki aslında önemsenmeye değecek derecede değildir. Beslenme Uzmanı Doktor Jim Coughlin “Sıkı bir kahve içicisiysen evet her bir bardakta birkaç miligram kalsiyum kaybedersin ama bunu kahvenin içine koyacağın birkaç damla sütle telafi edebilirsin” diyor.
Kafeinden aşırı doz olabilirim.
Doğru. Ancak kayda geçmiş pek çok vaka, insanların isteyerek aldıkları kafein ilaçlarından aşırı dozun gerçekleştiğini gösteriyor. Bunu kahve içerek yapmak için düzinelerce bardak kahve, yüzlerce kola ve binlerce bardak çayı aynı anda içmen gerekir. Dr İlly “Kafeinden önce fazla su içmekten ölürsün” diyor.
Kafein bağımlılık yapar.
Doğru. Zamanla kafeine karşı bağışıklık kazanırız. Vücudunun alışık olduğu miktarda kafein almadığındaysa baş ağrısı ve asabiyet yaşanabilir. Daha fazla kafein tükettikçe, içilmediği zaman bu tip reaksiyonlar da artar. Ancak birçok kişi tüm günü kolaylıkla bir bardak kahveyle geçirebiliyor. Tamamen bırakabilen de pek çok insan oluyor. Eminim ki kafaya koyarsan sen de günlük içtiğin kahve miktarını azaltabilirsin.
Eğer akşam yemeğinden sonra çay içersem kesinlikle uyuyamam.
Yanlış. Çayda o kadar az kafein vardır ki kışkırtmaktan çok sakinleştirir. Ancak eğer hamileysen kafein içeriği yüksek içeceklerden uzak durmaya çalışmalısın. Ortalama bir yetişkinin kafeini sindirmesi dört ile altı saat arasında değişir. Eğer uykuya dalmak konusunda zorluk yaşıyorsan yatmadan altı saat önce kafein içeren içeceklerden uzak durmaya başla.
Ne kadar içmek istiyorsam o kadar kafein içeren şey içebilirim.
Yanlış. Yunanlılar’ın yaptığı bir çalışmaya göre sert kahve içmeyi azaltmak, vücuttaki iltihaplanmayla bağlantılı olabilir. Bağışıklık sisteminin enfeksiyona karşı gösterdiği tepki zararlı olabilir çünkü kendini korumak için ürettiği kimyasallar kalp hastalığı ve diyabete sebebiyet verebilir. Ancak kahvenin enfeksiyona yol açma ihtimali sadece onun sebep olduğu anlamına gelmez.
Harvard School of Public Health ve University of Toronto’nun yürüttüğü bir çalışmaya göre metabolizması yavaş çalışan insanlar kafeini yavaş sindiriyor. Çalışmada kafeinin bu tipteki insanları kalp krizi geçirme konusunda daha büyük riske soktuğu ortaya çıktı. Öte yandan metabolizması hızlı olup kafeini hızlı sindirenler kalp krizine karşı korunaklı olarak çıktı. Bilim adamları aşırı dozdaki kafeinin kalp hastalıkları doğurabileceğine inanıyor. Oysaki aşırıya kaçılmadığı takdirde kahvenin sağladığı antioksidanlar kalp hastalıkları riskini azaltıyor.
Araştırmacılar kafein tüketimi konusunda kimsenin gözünü korkutmak istemiyor ancak aşırı alınımı konusunda uyarıda bulunuyor. American Journal of Clinical Nutrition’a göre kafein konusundaki sağlıklı sınır 400 miligram. Bu da günde dört bardak kahveye tekabül ediyor.
Derleyen: Hande Tokmak
