Tırnaklar her parmağın ucunda yerleşen, parmak uçlarını koruyan, küçük cisimleri tutmaya yardımcı olan, saça benzer şekilde oluşan, keratinize hücrelerin yoğun ve belirgin olduğu bir yapıdır.
Tırnaklar yarı saydam oldukları için alttaki damar ağı nedeniyle pembe renkli görülürler. Tırnaklar altlarındaki tırnak yatağına sıkıca yapışıktırlar. Tırnakların sinirleri ve lenf sistemleri de iyi gelişmiştir. El tırnakları 5-6 ay, ayak tırnakları ise 10-12 ayda dipten uca kadar uzayabilirler. Tırnakların mantar gibi kendi hastalıkları olduğu gibi sedef, ekzema gibi bazı deri hastalıklarında etkilenir ve bozulurlar. Ayrıca deri dışı bazı organların hastalıkları da tırnaklarda çeşitli değişikliklere neden olurlar. İç organ hastalıklarında en sık görülen tırnak değişikliklikleri şunlardır:
Tırnakta boşalma (Onikolizis): Tırnağın yatağından ayrılmasıdır. Sedef hastalığı, tırnak mantarı, parmak uçlarındaki ekzema, bazı ilaçlar, dolaşım bozukluklukları, doğumsal deri bozuklukları, tiroid hastalıkları, aşırı terlemelerde görülen bu bozukluğu çeşitli travmalar, takma tırnaklar, fazla güneşte kalmak da başlatabilir veya şiddetlendirebilir. Tırnağını uzatanlarda kendiliğinden de onikolizis oluşabilir.
Tırnak kırılmaları: En sık nedeni dolaşım bozukluğu ve demir eksikliği anemisidir. Ayrıca tırnakların uzun süre suda kalması, sabun, deterjan ve kimyasal maddelere aşırı maruziyet de tırnak kırılmalarına neden olur.
Tırnaklarda tabakalanma (onikoşizi): Tırnakların ucunun baklava hamuru gibi tabakalara ayrılmasıdır. Bazı kan hastalıklarında (polisitemi), AİDS hastalığında ve bazı pankreas hastalıklarında (glukagonoma) görülür. Tırnakların sık sık ıslatılıp kurumaları, oje, aseton, aşırı manikür ve travmalarla da oluşur.
Sarı tırnak sendromu: Tırnaklarda öncelikle büyüme durur, birkaç ay sonra ise tırnaklar sarı veya yeşilimsi bir renk alır. Kalınlıkları bazen normal, bazen biraz daha kalın olur. Tırnak ayrılmaları, bombelenme, tabakalanma da olabilir. Parmak uçlarında,yüzde, topuklarda şişme (ödem) oluşur. Ayrıca bu sendromda akciğer ve plevra (akciğer zarı) hastalıkları da bulunur. Bu üç belirti en sık immün sistem yetmezliklerinde, bazı ilaçların kullanımında (penisilamin), sinir sistemi hastalıklarında(Guillan-Barre), meme, akciğer, mesane kanseri ve lenfomada görülür.
Enine çukur çizgiler (Beau çizgileri): Tırnağın oluşumunda geçici duraklama nedeniyle kızıl, kızamık, kabakulak, zatürre, grip, tifüz, yılancık, sarılık gibi enfeksiyonlarda sıklıkla görülür. Kötü beslenme, kalsiyum, çinko, B3 vitamini eksiklikleri, tırnak çevresi hastalıkları, hormonal hastalıklar, dolaşım bozuklukları (Raynaud), dapson, retinoid gibi ilaçların kullanımı, arsenik, talyum, flor zehirlenmeleri, sistemik lupus hastalığı nedenleri arasındadır. Bu bozukluk sadece birkaç tırnakta ise tırnağı sık sık geriye itmek, zorlayıcı manikür, kola turnike uygulaması,ortopedik sorun gibi lokal nedenlerle oluşur.
Kaşık tırnak (koiloniki): Tırnak kaşığın içi gibi çukurlaşır. Demir eksikliği anemisi, polisitemi, koroner hastalıklar, hormon hastalıkları (akromegali, guatr, diabet), sifiliz, mantar hastalıkları, Raynaud hastalığı, beslenme bozukluğu, bağ dokusu hastalıkları (skleroderma), kimyasal maddelerle temas, sürekli klavye kullanımı ve sedef gibi cilt hastalıklarında görülür. Normal çocukların ayak tırnaklarında da olabilmekte ve bunlar kendiliğinden düzelmektedir.
Çomak Parmak (Hipokrat Parmağı): Parmaklar trampet bagetine benzer. İlk kez milattan önce 1. yüzyılda Hipokrat, bir akciğer hastasında (ampiyem) tarif etmiştir. En çok parmak uçları ve dudakları moraran (siyanozlu) kalp hastalarında veya akciğer hastalarında görülür. Ayrıca karaciğer sirozu, kolitis ülseroza (barsağın iltihabi bir hastalığı), ve tiroid hastalıklarında da ortaya çıkabilir. Dolaşım bozukluğu veya bazı tümörler gibi lokal hastalıklarda da birkaç parmakta görülür.
Tırnaklarda küçük kanama çizgileri (Splinter hemoraji): Tırnak altına kıymık batmış gibi görünür. Kalp içindeki zarın enfeksiyonu (bakteriyel endokardit), yüksek irtifada yaşamak, bağ dokusu hastalığı, siroz, barsak solucanları (trişin), romatoid artrit, mide ülseri, hipertansiyon, sedef gibi deri hastalıkları, diyaliz hastalarında ve küçük travmalardan sonra görülebilir.
Tırnakta beyaz lekeler (Lökoniki): Kısmen veya tüm tırnakta, nokta veya çizgi şeklinde, doğumda veya sonradan olabilir. Tüberküloz, nefrit, lenfoma, donuk yaralanması, kanser metastazları, tifo, siroz, cüzam, ülseratif kolit, tırnak yeme, kanser ilacı kullanımı, sert manikür nedeniyle görülebilir.
Yazı: Amerikan Hastanesi Dermatoloji Bölümü Dr. Buket Pençe
