Stres denilen şey, aslında bizi zorlayan, engelleyen, kısıtlayan, endişelendiren yaşanmışlıklar karşısında verdiğimiz tepkilerin tümü olarak tanımlanabilir.
Hayatı dilediğimiz gibi yaşamaya engel bu durum, aslında küçük çabalar ve değişikliklerle de kolayca alt edilebilir.
Stres dediğimiz şey aslında bir süreç. Daha farklı ifade edecek olursak, bir sabah uyanıp kendimizi stres içinde bulmuyoruz. Stres, olayları değerlendirme şeklimiz, olaylara yaklaşımlarımız, düşüncelerimiz, duygularımız ve davranışlarımız gibi birbirinden farklı pek çok boyuttan oluşuyor. Stresle başa çıkabilmenin ise yine pek çok farklı yolu var ve bunlardan en önemlisi üzerimizde strese sebep olan şeyleri fark edip, kontrol altına almak. Öte yandan strese neden olan her ne varsa kişiden kişiye değişir. Birini strese sürükleyen gelişme, diğeri için son derece önemsiz olabilir. Buna karşılık herkes için geçerli stres kaynakları da vardır ve trafik, kitleleri olumsuz etkileyen siyasi ve ekonomik gelişmeler, savaş hali ve geleceğe dair belirsizlik bu kaynaklar arasında gösterilebilir.
Stres, hasta eder mi?
İnsanlar, stres altında oldukları zaman bunu bilir ve hisseder. Buna karşılık bazılarının hayatı öylesine stresle iç içedir ki bunu fark etmezler bile. Stres en büyük zararı vücudumuza verir ve pek çok hastalığın ortaya çıkma sebebidir. Bunun dışında çevremizle olan ilişkilerimize de zarar verir. Kısacası hem zihnen, hem bedenen hem de sosyal açıdan bizi “hasta” eder. Stres altındaki kişiler ise genel olarak aynı belirtileri gösterir. Duygusal açıdan kaygı, gerilim, huzursuzluk, korku ve utanma duygularıyla savaşmak zorunda kalırlar. Zihinsel açıdan kendilerine karşı zalimce davranıp sürekli kendilerini eleştirirler. Konsantre olmada ve karar vermede zorlanırlar. Çabuk unutur ve başarısız olma ihtimaline yoğunlaşırlar. Fiziksel bakımdan kasları gergindir, avuç içleri terler. Baş, sırt, boyun ağrısından mustariptirler. Sık hastalanır, geç iyileşirler. Yorgunluk, hızlı nefes alıp verme, çarpıntı ve titreme ise diğer ipuçlarıdır. Stres altındaki insanların davranışlarında da bazı değişiklikler gözlemlenir. Kekelemek, ifade ve konuşma güçlükleri, ağlamak, sinirlilik, dişlerin kenetlenmesi, iştahta azalma ya da artma ise stresin davranışlara yansıyan göstergeleridir.
Peki, insanlar stresle nasıl başa çıkacak? Bunun bir yolu var mı? Uzmanların tavsiyesine göre ilk yapmamız gereken şey düşünme tarzımızı değiştirmek… Duygularımızın ve düşüncelerimizin hayata nasıl baktığımızla doğrudan alakalı olduğunu söyleyen uzmanlar, hepimizin yanlış olsa da hatta yanlış olduğunu bilsek de duygu ve düşüncelerimizi kolay kolay değiştiremediğimize, bunun da stres altında kalmamıza sebep olduğuna dikkat çekiyor.
Zamanı iyi kullanın
Bir diğer uzman tavsiyesi ise zamanı iyi kullanmak… Çoğu insanın dağınık, plansız ve rastgele bir hayat düzeni olduğunu söyleyen uzmanlara göre yapılması gerekenler bir anda önümüze yığıldığında karışıklık, unutkanlık, yarım kalmış işlerle karşı karşıya kalıyoruz ve bu da strese yol açıyor. Özellikle kadınların pek çok şeyi aynı anda yapmak zorunda kaldığına ya da her gün düzenli olarak hep aynı şeyleri yaptığına dikkat çeken uzmanlar, “Dışarıdan bakan biri için tıkır tıkır işleyen saat gibi görünse de bu çarkın soluksuz dönmesi kadınlar üzerinde strese yol açıyor. Çünkü kadınlar bir süre sonra kendilerini ruhsuz, duygusuz birer makine gibi görmeye başlıyor” diyor.
Strese sebep olanlardan bir diğeri de aslında kontrol edemeyeceğimiz kişi ya da olayları kontrol etmek istememiz… Uzmanlar herkesin her sorunu çözemeyeceğine, çözmemesi gerektiğine değindikten sonra şunu söylüyor: “İlk olarak durun ve kendinize sorun: ‘Bu benim çözmem gereken bir sorun mu?’ Cevabınız ‘hayır’ ise meseleyle ilgilenmeyin çünkü öyle durumlar vardır ki ya kabullenmek zorundasınızdır ya da sorunu başkalarının çözmesi gerekmektedir. Sizin sorumluluğunuz altında bir durum yoksa bırakın başkası ilgilensin.”
