Kalp sağlığının daha iyi anlaşılması, tanı yöntemlerindeki gelişmeler ve tedavi edici modellerdeki ilerlemelere rağmen dünyada ve Türkiye’de ölüm nedenlerinin başında hala kalp ve damar hastalıkları gelmektedir. Kentsel yaşam koşulları kalp hastalıklarını tetikleyen en büyük tehlikelerin başında geliyor. Dünya Kalp Sağlığı Haftası’nda, kalp sağlığı hakkında merak edilen soruları Okan Üniversitesi Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Aşkın Ali Korkmaz cevapladı.
1) Kalp ve damar hastalığı sebebiyle Türkiye’de yıllık ölüm oranı 200 bin olarak telaffuz ediliyor bu rakam neden bu kadar yüksek?
Günümüzde kalp-damar hastalıkları orta ve ileri yaş grubunda en önemli ölüm nedeni olup küresel ölümlerin yaklaşık %30’unu teşkil etmektedir. Kalp ve damar hastalıklarına bağlı ölümlerin artarak, 2030 yılında 22,2 milyona ulaşacağı tahmin edilmektedir. Tüm dünyada bulaşıcı olmayan hastalıklara bağlı ölümlerin yaklaşık yarısı kalp ve damar hastalıkları nedeniyledir. Bu ölümlerin büyük çoğunluğu kalp krizi ve inmeye bağlıdır. Ülkemizde, her yıl yaklaşık olarak 250-300 bin yeni koroner arter hastasının olduğu tahmin edilmektedir.
Hızlı, kentsel yaşam koşulları ile bunun getirdiği stres ve kötü beslenme alışkanlığı, obezite ve şeker hastalığının ayrıca sigara kullanımının yaygınlaşması, kalp ve damar sağlığı açısından büyük risk oluşturuyor. Bunların sonucu olarak da kalp-damar hastalıklarından ölüm sıklığı gün geçtikçe artıyor.
2) Kalp ameliyatı oranlarında da Türkiye başı çekiyor; ameliyat oranı neden bu kadar yüksek?
Bu ameliyatların başarı oranları dünyanın en önde gelen merkezleriyle çok yakındır. Türkiye genelinde şu an 300 civarında kalp-damar cerrahisi merkezi var, bu merkezlerde gerçekten üstün standartlarda hizmet veriliyor. İngiltere’de 1-1,5 milyon nüfusa 1 merkez düşerken, ülkemizde 250-300 bin kişiye 1 merkez düşmektedir. 80 milyonluk bir nüfusta her yıl 80 bin kalp ameliyatı yapılması, her yıl 200-300 bin yeni koroner hastasının eklenmesi nedeniyle yüksek bir rakam değildir. Bu rakamları aşağıya çekmenin yolu daha önce bahsettiğimiz risk faktörlerinin ortadan kaldırılabilmesi için eğitici ve koruyucu hekimlik önlemlerinin artırılmasıdır.
3) Gençlerde kalp krizi riski yaş ve cinsiyete göre nedir?
Ailevi olarak kalp kası hastalığı, ritm bozukluğu ya da kan yağları kalıtsal olarak aşırı yüksek olan bireylerde ayrıca bazı kalp kapak rahatsızlıkları, koroner damarların doğumsal çıkış anormalliklerinde çok erken yaşlarda kalp krizi geçirilebilir. Genç yaşlarda özellikle 35 yaş ve altında geçirilen kalp krizi, kolesterol dediğimiz yan damarların oluşumu yetersiz olduğundan daha öldürücüdür.
4) Yeni tedavi yöntemleri veya ameliyat yöntemleri hakkında bilgi verir misiniz?
Koroner bypass ameliyatları teknolojik gelişmelere bağlı olarak artık mükemmel sonuçlarla yapılabiliyor. Özellikle minimal invaziv dediğimiz küçük yaradan yapılabilen ameliyatlarla hastalar çok daha çabuk iyileşebilmektedir.
Özel ekartör ve kalbi sabitleyen cihazlardaki gelişmelerle kalp durdurulmadan çalışan kalpte hatta robotik teknolojiye ihtiyaç duymadan çok küçük yaralardan baypas ameliyatları yapabiliyoruz. Daha önce sadece tek göğüs atardamarı ile baypas yapılırken deneyimin artmasına paralel her iki göğüs atardamarı ile tüm damarlara baypas yapılabiliyor, çünkü bu atardamar ile yapılan bypass’ların sonuçları diğer tüm yöntemlerden daha başarılı. Ayrıca hem anjiyografi hem bypass ameliyatı yapılabilen hibrid ameliyat odalarında stent ve bypass ameliyatları kombine edilerek çok başarılı sonuçlar elde edilebiliyor. Kalbinizi koruyun, içinde sevdikleriniz var. Dünya kalp sağlığı haftanız kutlu olsun.
SAĞLIKLI BİR KALP İÇİN 8 ALTIN TAVSİYE
Uzun ve sağlıklı bir yaşam için kalp sağlığının korunması büyük önem taşıyor. Yaşam tarzınızda yapacağınız küçük değişikliklerle hem kalp hem de genel sağlığınızı korumanız mümkün. Okan Üniversitesi Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi uzmanı Doç. Dr. Aşkın Ali Korkmaz, dünya kalp sağlığı gününde, kalp sağlığını korumak için önerileriler bulundu;
1.Beslenmeye Dikkat et
Doğru beslenmek, diyet yapmak anlamına gelmiyor çünkü diyet demek, yeme alışkanlıklarında geçici değişiklikler yapmak demektir. Doymuş yağdan fakir; lif, antioksidan, tekli doymamış yağ ve balıktan zengin bir diyet, kalp damar hastalıkları üzerine olumlu etki yapıyor. Omega 3 yağ asitleri içeren besinler de kanda pıhtı oluşumunu azaltıp damar sertleşmesini engelliyor. Ayrıca, balık tüketimi ile kalp damar hastalıkları sonucu gelişen ölüm oranında azalma görüldüğü belirtiliyor. Trans yağlardan uzak durulmalı, mümkünse işlenmiş gıdalardan hiç tüketilmemeli. Günlük tuz miktarı 5 gramın altında tutulmalıdır.
2.Fazla Kilolarından Kurtul
Yüksek tansiyona yol açan nedenlerin başında fazla kilolar gelmektedir. Fazla kilolu olmak aynı zamanda koroner kalp hastalığı, kalp yetersizliği ve inme için de risk oluşturmaktadır. Burada en önemli ölçü bel çevrendir, erkeklerde 94 cm. ve altı kadınlarda 80 cm. ve altı ideal bel ölçüsüdür. İdeal kilonu mutlaka korumalı, fazla kilo almamalısın, gerekirse bunun için egzersiz yapmalısın.
3.Egzersiz Yap
Günümüzde teknolojinin sunduğu otomobil, yürüyen merdiven ve asansör gibi imkânlar nedeniyle gün geçtikçe daha az hareket etmeye başladık. Oysa fiziksel aktivite azlığı ve fizik kondisyon yetersizliği kalp damar hastalıklarının oluşumunda önemli bir risk faktörüdür. Asansör yerine merdiven kullanılmalı, yakın yerlere araba ile gitmek yerine yürüyüş tercih edilmelidir. Kalp sağlığın için haftanın 3 günü en az 30 dakika egzersiz yapmaya özen göster. Unutulmamalıdır ki, fiziksel egzersizin yararlı olanı düzenli şekilde yapılanıdır.
4.Stresten Uzak Dur
Stres, öfke ve depresyon kalp damar hastalıklarının oluşma riskini artırıyor. Bu durumda stres altındaysan, öncelikle seni sıkıntıya sokan nedenleri irdele. Bu sorunları ortadan kaldırmakta güçlük çekiyorsan, bir uzman yardımı alabilirsin. Bazı rahatlama teknikleri ve psikoterapi huzursuzluğu ve stresi azaltarak kalp sağlığını korumada yardımcı olmaktadır. İç huzur ve aile ortamındaki mutluluk kalp sağlığının korunmasına çok etkilidir.
5.Sigarayı Bırak
Günümüzde sigara önlenebilir ölüm sebepleri içinde ilk sırayı almaktadır. Sigara kullanımı, kalp damarlarının tıkanmasına dolayısıyla kalp krizine sebep olmaktadır. Kalp krizi geçiren kişilerin sigara içmeleri de tekrar kriz geçirme riskini artıyor. Koroner bypass sonrası sigaraya devam edilmesi de ölüm oranını yükseltiyor. Pasif olarak sigara dumanına maruz kalmak da riski artırıyor. Bu nedenle kalp sağlığın için sigarayı kesinlikle bırakılmalıdır. Sigara bırakıldığında vücut kendini hızla yenilemeye başlayacaktır.
6.Kan Şekerini Kontrol Altına Al
İyi kontrol altında alınmayan kan şekeri hastalığı kalp damar sağlığı için risk faktör olarak sayılabilir. Amerikan Diyabet Derneği kalp sağlığı için açlık kan şekerinin 120 mg/dl ve glukoz hemoglobinin yüzde 7’nin altında olması gerektiğine dikkat çekiyor. Kan şekerini kontrol altına almak için sağlıklı beslenmeye özen göster, ideal kilona ulaş, ve haftada en az 2 gün 30’ar dakika düzenli egzersiz yap.
7.Tansiyonunu Kontrol Altına Al
Kalp damar hastalıklarının diğer risk faktörlerinden biri de hipertansiyon. Tansiyon kontrollerini düzenli olarak yapmayı unutmamalısın. Hipertansiyon sorunun varsa ve genç, orta yaşlı veya şeker hastasıysan hedef kan basıncının 130/85 mmHg’nin altında, ileri yaşta isen 140/90 mmHg altında olmasına dikkat et. Bunun için ideal kilona ulaş, tuz alımını 5 gram ile sınırlandır, fiziksel aktiviteni artır ve sigara içme.
8.Kalp Kontrollerini Yaptırmayı İhmal Etme
Kalp damar hastalıkların bazıları hiçbir belirti vermeden sinsi sinsi ilerliyor. Bu nedenle hastalıkların başarıyla tedavi edilmesinde erken teşhis büyük rol oynuyor. Düzenli yapılan testler de hastalıkların ciddi boyutlara varmadan tespit edilmesini sağlıyor.
