Dünyanın en çekici erkeği bile sormuş olsa, libidosu düşmüş bir kadın bu soruya “evet” yanıtını veremez. Peki bunun suçlusu kullandığın doğum kontrol hapı olabilir mi? Haplar hakkındaki gerçekleri araştırdık.
Derleyen: Sibel Yeşilçay
Doğum kontrol hapları vücuttaki testosteron üretimini aşağı çekiyor.
Tam 54 yıldan beri, doğum kontrol hapları kadınlara hamile kalma endişesi olmadan seks yapma özgürlüğünü veriyor. Haplarla birlikte vücuda giren hormonlar bazı negatif durumları beraberinde getirse bile (kanın pıhtılaşma riski biraz yükseliyor), faydalarını inkâr edemeyiz: Hayatını kolaylaştırmanın yanı sıra seni rahim ve yumurtalık kanserine karşı yüzde 99,7 oranında koruyor. Fakat çok güvenilir olan bu küçük haplara dair yapılan bir uyarı var. Bunu öğrendiğinde, her gün yutmadan önce bir kez daha düşünmeye başlayabilirsin.
Geçtiğimiz yıllarda araştırmacılar, doğum kontrol hapı, spiral ve bant gibi hormon içeren korunma yöntemlerinin kadınların seks yapma isteğini, seks hakkında düşünme sıklığını ve hatta cinsel uyarımlara karşı verdiği tepkiyi azaltabildiğini keşfetti. Ayrıca Women’s Health’in yaptığı bir online anketin sonucu da bunu doğruluyor. Katılımcıların yüzde 36’sına göre, her gün aldığı bu küçük haplar seks isteğini köreltiyor.
Ne yazık ki problemin ne kadar yaygın olduğuyla ilgili olarak elimizde resmi veriler yok. Jinekologlara hap kullanan hastalarının seks hayatında ne oranda sorun yaşadığını sorduğumuzda, verdikleri yanıt yüzde 10 ile 40 arasında gibi muğlak bir rakam oluyor. Cinsel sağlık uzmanları ise yüzde 40’ın daha gerçekçi bir rakam olduğu görüşünde. Bu konunun muğlak kalmasının bir nedeni de çoğu jinekoloğun hastalarının seks hayatındaki pozitif ve negatif durumlar hakkında pek bilgi sahibi olmaması. San Diego’daki Alvarado Hastanesi’nin Cinsel Sağlık Bölümü Yöneticisi Irwin Goldstein, “Cinsel istek konusunda çoğu doktor rahat konuşamaz çünkü bu tıp okulunda öğrendiği şeylerden biri değildir” diyor. Aslında prospektüsleri detaylı incelendiğinde pek çok doğum kontrol hapının yan etkileri arasında “libido değişiklikleri” ifadesi görülebiliyor. Ancak bu, kullanıcılar tarafından bildirilen ve doğruluğu ya da yanlışlığı kanıtlanmayan yan etkiler arasında.
Neden Sevişmek İstiyoruz?
Seks isteği duymana neden olan başlıca etken, testosteron. Kadın olduğun için bu hormonun senin vücudundaki miktarı, sakalının çıkmasına ya da Xbox oynamak için delice bir istek duymana yetmiyor. Fakat sahip olduğun kadarı seni ateşlemek için yeterli; özellikle de yumurtlamadan hemen önceki (yani hamile kalma olasılığının en güçlü olduğu) dönemde. Aylık döngünün tam ortasındayken, beynin vücudundaki testosteronun yüzde 50’sini üreten yumurtalıklarına sinyal gönderiyor. Böylece arzularını tetikleyen hormon salgılanmış oluyor. Biyolojik olarak amacımızın türün devamlılığını sağlamak olduğunu düşünürsen, tüm bu süreç son derece mantıklı.
Testosteron aynı zamanda vajinaya kan akışını arttırarak daha duyarlı hâle gelmesine yol açıyor. Bu da kayganlaştırıcı etkide bulunarak –eğer şanslı dönemindeysen- harika orgazmlar yaşamanı sağlıyor. Hormones and Behavior dergisinin haberine göre, Kanadalı araştırmacılar testosteron oranı yüksek kadınların diğerlerine göre daha sık orgazm yaşadığını söylüyor.
Sorun şu ki, doğum kontrol hapları testosteron üretimini azaltabilir. Bunun iki nedeni var. Birincisi, hapın içerdiği hormonlar yumurtlamayı durdurarak yumurtalıkları uykuya yatırıyor. Bu nedenle testosteron da üretilemiyor.
Peki ya böbrek üstü bezleri tarafından üretilen diğer yüzde 50’ye ne oluyor? Ne yazık ki doğum kontrol hapının içinde bulunan yapay östrojen çok güçlüyse onu da etkisiz hâle getiriyor. Yuttuğun her bir hapın ardından karaciğerin toksik olabilecek miktarda östrojen aldığını düşünüyor ve seks hormonunu bağlayıcı protein (SHBG) olarak bilinen globulin pompalamaya başlıyor. Bu protein, östrojen ve testosteronun da dâhil olduğu seks hormonlarını, tıpkı örümcek ağına takılan bir sinek gibi ele geçiriyor. Sonuçta bedeninin kullanabilmesi için geriye çok az testosteron kalıyor. SHBG’nin elinden kurtulan bu miktar da seks isteğinde büyük oranda belirleyici rol oynuyor. Boston Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmada, yoğun cinsel istek duyduğunu ifade eden katılımcıların vücudunda bu “özgür” testosteronun çok yüksek seviyede olduğu görülmüş.
Ve Neden İstemiyoruz?
Çok uzun yıllardır doğum kontrol hapı kullanıyor olmana rağmen hiç böyle bir sorun yaşamamış olabilirsin. Çünkü hap bütün kadınlarda testosteronu düşürmesine rağmen sadece bazılarında libidoyu da düşürür. Bu çelişkiyi test etmek için İngiliz bilim insanları, 150 kadını iki gruba ayırarak bir gruba dört ay boyunca doğum kontrol hapı, diğerine ise plasebo vermiş. Deneklerin tamamı hamile kalamayan (tüpleri bağlı ya da partneri vasektomi yaptırmış) kişilerden seçilmiş. Sonuçta hap alan kadınların yaklaşık yarısında sekse olan ilgi ve ilişki sıklığında ani bir düşüş görülürken, diğer yarısında cinsel istek kaybı olmamış.
Denver’deki Canterbury Wellness Merkezi’nden Cinsel Fonksiyon Bozuklukları ve Endokrinoloji Uzmanı Claudia Panzer, “Ne yazık ki bu farklılığı neyin yarattığını gerçekten bilmiyoruz” diyor. Ancak çeşitli teoriler var. Bunların en popüler olanı, hormonal olmayan faktörlerin cinsel isteği güçlü tuttuğu yönünde. Mesela hamile kalma endişenin olmaması gibi. Kinsey Enstitüsü’nün Seks, Cinsiyet ve Üreme Araştırmaları Merkezi’nden Doktor Cynthia Graham, bu durumun hapların libido düşürücü etkisini önleyebileceğini söylüyor. Benzer şekilde henüz yeni başlamış olan bir ilişkide de adrenalin had safhada olduğundan, hapın testosteron düşürücü etkisini bertaraf edebiliyor.
Hap bütün kadınlarda testosteronu düşürmesine rağmen sadece bazılarında libidoyu da düşürür.
Kimse Tembel Libido Sevmez
Eğer seks hayatının biraz canlanmasına ihtiyacın varsa, harekete geçmenin zamanı gelmiş demektir. Doktorundan sana başka bir doğum kontrol hapı yazmasını iste. Daha düşük hormon içeren bir hap ya da bant deneyebilirsin. Harvard Tıp Okulu’nun Kadın Hastalıkları, Doğum ve Üreme Biyolojisi bölümünden Cinsel Fonksiyon Bozuklukları Uzmanı Yardımcı Klinik Profesör Alan Altman, “Bütün hormonal yöntemler SHBG seviyesini yükseltmesine rağmen, kullandığı hapı değiştiren kadınların yüzde 30’u cinsel isteğini geri kazanıyor. Bunun nedenini bilmiyoruz, sadece bir plasebo etkisi de olabilir” diyor.
Yapabileceğin tek şey denemek ve ne olacağını görmek. Kulağa pek mantıklı gelmiyor olsa da pek çok doktor bunu öneriyor. Doktor Altman, “Eğer cinsel isteğini etkileyebilecek başka bir durum olmadığına kesinlikle eminsen, benim ilk önerim hap kullanmaya biraz ara vermen” diyor. Tabii ki bu keyfi alınabilecek bir karar değil. Bazı kadınların yumurtalık kisti ya da endometriyoz gibi tıbbi nedenlerle doğum kontrol hapı kullanması gerekiyor. Bazıları spiral gibi uzun vadeli bir yönteme geçmeye henüz hazır değil. Kimileri de prezervatif ya da diyafram gibi bariyer yöntemlerini kullanışlı bulmayabiliyor.
Ancak yine de ateşli bir seks hayatına tekrar kavuşmak için deneme yapmaya ve biraz konforundan taviz vermeye değer. Haplara üç ya da altı ay kadar ara ver. Bu süre, libidondaki değişimleri görmene yeter. Kan dolaşımında yapay hormon olmadığında, yumurtalıkların uykudan uyanacak ve yeniden testosteron üretmeye başlayacak.
Eğer hap kullanmadığın dönemde de sorun devam ediyorsa, o zaman hapları boşuna suçladın demektir. Doktor Panzer, “Seks hayatını büyük bir pizza gibi düşün. Bunun sadece bir dilimi hormonlar” diyor. Cinselliği baltalayan diğer yaygın etmenler ise depresyon, stres, bazı antidepresanlar ve reçete edilmiş yüksek tansiyon ilaçları. Hatta antihistaminler de vajinal kuruluk yaparak ağrılı cinsel ilişkiye neden olabilir. Doktor Goldstein, canı acıyan bir kadının doğal olarak seks yapmak istemeyeceğini söylüyor.
Bir cinsel sağlık uzmanı, probleminle ilgili olarak sana yardımcı olabilir. Bazen sadece neyin yanlış olduğunu bilmek bile kendini iyi hissetmen için yeterli olur. Bir bakmışsın her şey normale dönmüş! Bir kez seks hayatın canlandığında kendini sadece cinsel olarak değil, zihinsel olarak da çok daha rahat ve güvenli hissedeceksin.
