Yorgunluk, üşüme, baş ağrısı, baş dönmesi, mide sorunları, ishal, kramplar, görme sorunları… Şiddetli durumlarda bağırsak problemlerine kadar gidebiliyor, hatta zamanında müdahale edilmezse hayata bile mal olabiliyor. Bu problemlere yol açan tablonun adı, yaz aylarında sıkça görülen “besin zehirlenmesi” Besinler içerdikleri su, protein ve karbonhidrat miktarlarıyla bakterilere üremeleri için oldukça uygun ortam oluşturuyorlar.
Besinlerde üreyen bakteriler de sağlığımızı ciddi boyutlarda tehdit eden besin kaynaklı zehirlenmelere yol açıyor. Üstelik bazı bakteriler besinin tadını, kokusunu ve görüntüsünü değiştirdikleri için anlaşılabilirken bazılarını fark etmek ise mümkün olmuyor. Besin zehirlenmesinin en önemli sorumlusu ise besinleri ideal ısıda soğutmamak. Besinlerin tüketim sürelerinin geçmesi, hijyenik olmayan ortamlarda hazırlanmamaları ve yetersiz ısıda pişirmek diğer önemli nedenlerini oluşturuyor. Dolayısıyla besinleri satın alırken, hazırlarken ve saklarken bazı noktalara çok dikkat etmek gerekiyor. Beslenme ve Diyet Uzmanı İpek Ertan besin zehirlenmesinden korunmanız için almanız gereken önlemleri anlattı, önemli önerilerde bulundu.
1-Et parlak kırmızı renkte olmalı
Etlerin üzerinde kontrol damgası mutlaka olmalı. Etin derisinde parçalanma, kan birikimi, çürüme belirtileri olmamalı, dokusu çok taze, parlak kırmızı renkte olmalı. Dikkat etmen gereken bir başka nokta da etin hoş kokması.
2-Tavuğu bütün olarak al
Tavuğun eti diri olmalı, parmağını bastırdığında oluşan çukur, parmağını kaldırınca hemen düzelmeli. Tavuğu çok parçalı almak yerine bütün almayı tercih et. Bütün olarak alınan tavukların tazeliğini kontrol etmek çok daha kolay oluyor. Taze tavuğu buzdolabında 1-2 günden fazla bekletme, dondurmuş tavuk etini ise -18 ºC’de 1 yıl saklayabilirsin.
3-Balığın gözleri parlak ve lekesiz olsun
Balığın gözlerinin parlak ve lekesiz, solungaç kısımlarının kırmızımsı pembe, pullar ve yüzgeçlerinin diri olmasına dikkat et. Ayrıca kasları sert ve esnek durumda, kokusuz, kasa basıldığı zaman parmak izi hemen düzelecek şekilde olmalı. Balığı temizlendikten sonra kağıda sarararak sakla. Buzdolabında bir günden fazla bekletmemeye özen göster.
SAKLARKEN…
4-Kıymayı bir günden fazla bekletme
Beslenme ve Diyet Uzmanı İpek Ertan, büyük parçalı etleri buzdolabında 2 günden, kıymayı da 1 günden fazla bekletmemen gerektiğine işaret ederek sözlerine şöyle devam ediyor: “Etler derin dondurucuda ise tazeliğini 6 ay koruyabiliyorlar. Etler porsiyon şeklinde saklanırsa çözdürme işlemi için kolaylık sağlanmış ve etin hijyeni bozulmamış oluyor. Bu nedenle derin dondurucuda saklayacağın etleri tüketeceğin miktarlara ayır.”
5-Eti oda sıcaklığında çözdürme
Dondurduktan sonra kullanacağın etleri oda sıcaklığında değil, buzdolabının alt kısmında bekleterek çözdürmeye özen göster. Oda sıcaklığında çözdürülen etlerde hızla bakteri ürüyor ve pişirme zamanına kadar seni zehirleyecek kadar bakteri üremiş oluyor. Dolayısıyla eti kullanmadan bir gün önce dondurucu kısımdan al ve dolap kısmında 4 derecede çözdür. Çözdürdüğün etleri de hemen kullanmalı ve tekrar dondurmamalısın.
HAZIRLARKEN
6-150 derecenin üzerinde pişir
Büyük parça etleri pişirirken etin iç ısısının yükselmesine dikkat etmen gerekiyor. Bunun nedeni ise uzun süre ve düşük ısıda pişirilen etlerde bakteri üremesi. Dolayısıyla etleri 150 derecenin üzerinde pişirmeli ve az pişmiş yerine en azından orta pişmiş olanları tercih etmelisin.
7-Oda sıcaklığında 2 saatten fazla bekletme
Pişirilmiş hiçbir yemeği oda sıcaklığında 2 saatten fazla bırakma. Piştikten sonra hızlıca oda sıcaklığına gelmesini sağlayıp buzdolabında sakla. Büyük porsiyonlarda bir yemek ise küçük porsiyonlara ayırarak soğumasını sağla.
8-Yiyebileceğin kadarını ısıt
Eğer birkaç porsiyonluk bir yemek hazırladıysan sadece yiyeceğin kadarını ısıt. Her seferinde yemeğin tümünü ısıtırsan ikinci ısıtmandan sonra yemek bozulacaktır.
9-Yumurtayı pişirmeden önce yıka
Yumurta yıkanmadan, kuru olarak, buzdolabında 2-3 hafta tazeliğini yitirmeden saklanabiliyor, yıkanarak konması halinde daha çabuk bayatlıyor ve bozuluyor. Kullanmadan önce ise mutlaka yıka, böylece kirli yumurtadaki mikropların yumurtanın içine girmesi önleyebilirsin. Yumurtayla temas ettikten sonra ise ellerini yıkamayı ihmal etme.
10-Dondurulmuş sebzeleri hemen pişir
Sebzeleri hafif haşlayarak veya temizledikten sonra tüketilecek kadar porsiyonlara ayırıp öyle dondur. Kullanacağın zaman dışarıda çözdürmeden hemen pişirmeye özen göster.
11-Kesme tahtasını nemli kullanma
Kesme tahtası için en uygun materyal aslında camdır. Fakat çoğunlukla ahşap ve plastik kesme tahtaları kullanıyoruz. Kesme tahtalarını işlemin ardından hemen yıkayıp sirkeyle temizledikten sonra zaman kaybetmeden kurumaya bırak. Çünkü özellikle ahşap kesme tahtaları nemli kaldıklarında bakterilerin oluşmaları için oldukça iyi bir ortam oluşturuyorlar. Tahtanın üzerinde çok çizik varsa mutlaka zımparalaman gerekiyor. Özelikle çiğ etlerde yararlandığın mutfak araç gereçlerini ise çok iyi yıkamadan diğer besinleri hazırlamak için kullanma, hatta çiğ et için farklı bir kesme tahtası seçmende fayda var.
TÜKETİRKEN
12-Hava almış konserve besinleri yeme
“Konserve kutularının şişmiş, bombe yapmış olanlarını kullanma. Paslı, içindeki sıvıyı sızdıran ezik kutulardan kaçın” diyen Beslenme ve Diyet Uzmanı İpek Ertan evde yapılmış konservelerde de dikkatli olman gerektiğini belirterek şu uyarılarda bulunuyor: “Hava almış konserveler tat, koku ve görüntüde herhangi bir değişiklik göstermiyorlarsa bile kesinlikle tüketme. Kapağını açtıktan sonra içindeki yiyecek fışkıran konserveleri de hemen at”
13-Mayonezden kaçın
Mayonez veya onun gibi içerisinde çiğ yumurta bulunan sosların yaz aylarında çok dikkatli tüketilmeleri, hatta yenilmemeleri gerekiyor. Özellikle dışarıda yemek yiyeceğin zaman içine mayonez eklenmiş besinleri tercih etmemen, yaz aylarında karşılaşılabileceğin besin zehirlenmelerinden korunman adına çok önemli bir adım olacaktır.
14-Pastörize sütleri 2-3 günde tüket
Sütün pastörize olmasına dikkat et ve paketini açtıktan sonra 2-3 günde bitir. Uzun ömürlü sütleri tetra-pak kutularda ve açılmadan, oda sıcaklığında 1.5 ay, buzdolabında 3 ay; yoğurtları kapalı olarak 1 hafta buzdolabında saklayabilirsin. Sütü açık olarak almışsan 5 dakika kaynatmalı ve hemen soğutmalısın. Soğuttuktan sonra buzdolabında en fazla 3 gün bekletebilirsin.
