Kafana aldığın küçük darbeler önemsiz gibi görünse de beyin sarsıntısı geçirmene sebep olan ağır bir darbeden daha zarar verici olabilir.
Voleybol oynarken karşı takımdan gelen kusursuz bir smaç tam kafatasına isabet ediyor. Miden hafiften bulanmaya başlarken, etrafta yıldızlar görüyorsun. Bu durumda ne yaparsın? (A) Silkelenip kendine gelmeye çalışırsın. (B) Acil servise doğru yol almaya başlarsın. (C) Küfürler ederek bir buz kompresi alırsın.
Beyin sarsıntılarını hafife alma!
B yanıtını vermiş olduğunu umuyoruz. Beyin sarsıntıları pek hafife alınacak bir durum olmadığından, mutlaka bir doktora görünürdün, değil mi? Peki aldığın darbe çok da sert olmasaydı ne yapardın? Böyle bir durumda muhtemelen tıbbi yardıma gerek duymazdın. Ancak tıbbi yardım gerekli olmasa bile, hiçbir şey olmamış gibi kalkıp yürümek iyi bir fikir olmayabilir. Çünkü hafif bir konküzyon yani beyin sarsıntısı geçirmiş olabilirsin. Araştırmacılar, düşük seviyede olan ve belirtilere neden olmayan bu tarz kafa travmalarının, ağır bir darbe sonucu oluşan yüksek şiddetli bir beyin sarsıntısından daha tehlikeli olabileceğini söylüyor.
Barrow Nöroloji Enstitüsü’nden Nöroloji Uzmanı Dr. Glynnis Zieman, “Kafana bir darbe aldığında beynin tıpkı bir jöle gibi titrer ve bu da kan akışına müdahale ederek doku zedelenmesine neden olabilir” diyor. Küçük darbeler söz konusu olduğunda ise her ne kadar ortaya belirti çıkmasa da beyin yine hareket eder. Bu tarz ufak darbeler; uzun vadede hafıza, dikkat ve ruh hâliyle ilgili problemlerin ortaya çıkmasına sebep olabilir.
Ağır bir kafa darbesinin en kötü olası sonucu, ilerleyici bir dejeneratif beyin dokusu hastalığı olan kronik travmatik ensefalopati (KTE). KTE, kafasına devamlı darbe alan sporcularda sık rastlanan bir beyin rahatsızlığı. Son dönemlerde, önceden kayıt altına alınmış bir beyin sarsıntısı geçirmeyen sporcularda da bu duruma rastlanmış. (Bu da en başta teşhis konulmadığı veya söz konusu darbelerin yeterince ağır olmadığı anlamına gelebilir.) Şaşırtıcı bir durum olsa da bilim insanları, defans oyuncusu veya boksör olmadığın takdirde KTE hakkında endişelenmene gerek olmadığını belirtiyor.
Beyin sarsıntısı, migren başlangıcıyla bağlantılı mı?
Kafa travmalarının beyni nasıl etkilediğini anlamaya yeni başlamış olsak da, kadınlar üzerinde daha farklı bir etkisi olduğunu biliyoruz. Dr. Zieman, “Kadınlar erkeklere kıyasla daha sık beyin sarsıntısı geçirir ve iyileşmeleri daha uzun sürer” diyor. Kafa darbelerini boynumuz zapt eder ve kadınların boynu daha küçüktür. İyileşme süresinin kadınlar için daha fazla vakit alması da hormonlarla ilişkilendiriliyor. Kadınlarda her tür beyin sarsıntısının (hafif sarsıntılar da dahil) migren başlangıcıyla da bir bağlantısı olduğu biliniyor.
Eğer yakın zamanlarda kafana ufak darbeler aldıysan ve ruh hâlin, karakterin ya da dengende değişiklikler fark ediyorsan, doktorunla konuşmayı ihmal etme. Kafanı sağlama almak için de aşağıda yer alan önlemleri gözden geçir.
Kulaklarını Koru
Kafanın yan taraflarına alınan darbeler genellikle en tehlikeli darbelerdir çünkü beynin daha fazla sarsılmasına neden olur.
Ara Ver
Mayo Klinik’ten Nöroloji Uzmanı Dr. Amaal Sterling, kafaya birkaç saat içinde veya gün içinde üst üste alınan darbelerin daha tehlikeli olduğunu belirtiyor. Çünkü ilk sarsıntının yaşattığı durum iyileşmeden ikinci bir darbe yaşadığında, beynin iyileşecek vakit bulamaz. Spor esnasında kafana normalden daha ağır bir darbe aldıysan, birkaç gün dinlenmeye dikkat et.
Boynunu Güçlendir
Bench’in üstüne kafan aşağı sarkacak şekilde sırt üstü yat. Kafanı omurganla aynı hizaya gelecek şekilde kaldır. 15 saniye bu pozisyonda durduktan sonra kafanı yeniden indir. Indiana Üniversitesi kadın futbol takımının Ağırlık ve Kondisyon Koçu Dustin Snyder, aynı hareketi yüz üstü olarak ve her iki tarafına yatarak tekrarlamanı öneriyor. Haftada iki kez her pozisyonda 10’ar tekrar yap.
