“İki uçlu mizaç bozukluğu” olarak da bilinen bipolar bozukluk konusunda bilmen gerekenler…
Bipolar bozukluk teşhisi konulan kişiler, depresyon ve mani arasında gidip geliyor. Bazen mutsuzlar. Hatta o kadar mutsuzlar ki, yataktan güçlükle çıkabiliyorlar ya da sevdiklerine bile zar zor gülümseyebiliyorlar. İyi modda olduklarında da gerçeklikle bağlantılarını kaybedebiliyorlar. Bazen de her iki durumu aynı anda yaşıyorlar.
30 Mart Dünya Bipolar Günü, kendisinin de bipolar bozukluğu olduğu bilinen ünlü ressam Vincent Van Gogh’un doğum gününde kutlanıyor. Dünya Bipolar Günü’nde hastalık konusunda toplumsal duyarlılığı, bilgiyi ve eğitimi artıracak faaliyetler aracılığı ile tüm dünyada farkındalık yaratmak ve toplumsal damgalamayı ortadan kaldırmaya yardımcı olmak amaçlanıyor.
Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Emre Tolun Arıcı, bipolar bozukluk hakkında bilgiler veriyor.
Depresyon döneminde mutsuzluk yaşanıyor
“Mani/Hipomani” “Depresyon” “Karma” gibi çeşitli dönemleri kapsayan duygudurum atakları ile karakterize olan hastalığın depresyon döneminde; çökkünlük, mutsuzluk, hayattan keyif alamama, değersizlik düşünceleri, karamsarlık, konsantrasyon güçlüğü, halsizlik, vücut ağrıları, uyku, iştah değişiklikleri, intihar düşünceleri gibi belirtilerin ortaya çıkıyor.
Mani döneminde çok para harcama ortaya çıkabilir
Mani/Hipomani döneminde ise taşkınlık, özgüvende abartılı artış, sinirlilik, konuşmada artış, fikir uçuşmaları, dikkatin çabuk dağılması, aşırı hareketlilik, çok para harcama, uygunsuz davranışların ortaya çıktığını ifade eden Dr. Öğr. Üyesi Emre Tolun Arıcı, “Kolay risk alma, uyuyamama, yemek yeme ihtiyacında azalma, kavgacılık gibi işlevselliği belirgin bozan atak dönemleridir” diyor.
Hastalık ataklarla seyrediyor
Depresyon ve mani belirtilerinin bazılarının bir arada olmasına da karma dönem denildiğini biliyor muydun? Hastalık ataklarla seyrediyor ve bu atakların süresi ve şiddeti kişiden kişiye ya da yıllar içinde değişebiliyor. Ataklar çoğunlukla tamamen iyileşiyor fakat bazı kişilerde kalıntı belirtiler denilen bazı semptomlar devam edebiliyor.
Bahar aylarına dikkat
Atakların bahar aylarında, stresli dönemlerde, gebelik ve lohusalık gibi özel durumlarda tetiklenebileceğini biliyor muydun? Hastalığın oluşmasında; genetik yatkınlıklar, beyinde biyolojik maddelerde değişiklikler, stres ve travmalar etkili olabiliyor.
Genellikle 20’li yaşlarda başlıyor
Bipolar bozukluk, 20’li yaşlarda başlıyor ve genel olarak görülme sıklığı %1-2 civarında. Birinci derece akrabalarında hastalık olan kişilerde bu oran yaklaşık %8-9’lara çıkıyor. Hastalıkta genetik yatkınlık epey önemli, öyle ki tek yumurta ikizlerinde bu oran %45-75’lere varabiliyor.
Genetik yatkınlık, ortaya çıkma yaşını düşürüyor
Bu rahatsızlığın başlangıç yaşı 7-8’lere inebiliyor. Bu yaşlarda tanı konulması daha güç ve başka hastalık ya da durumlarla sıkça karışabiliyor. Erken başlangıçlı da denilen çocuk ve ergenlerdeki bipolar bozuklukta alkol ve madde kullanımı konusunda dikkatli olunmalı.
60 yaş üstü kişilerde de başlayabiliyor. Bu durumlarda bedensel başka hastalıklarla ilişkisinin araştırılması, intihar riski, ilaç yan etkileri açısından yakından takip edilmesi gerekiyor.
Bipolar bozukluk, sanatçı hastalığı mı?
Bipolar bozukluk olduğu bilinen çok sanatçı olmasına rağmen hastalığın yaratıcılığı artırdığı konusunun tartışmalı. Ağır depresyon ve mani dönemleri kişilerin işlevselliği belirgin bozan, üretkenliği azaltan, odaklanmayı bozan, fikir uçuşmalarının olabildiği dönemler olarak bilinse de; hipomani denilen kısa süren daha hafif atakların enerji artışı, düşüncelerde hızlanma ile seyretmesi nedeniyle yaratıcılığı geçici olarak artırabiliyor. Dolayısıyla bu ilişkinin depresif ataklar sonrası sanatın iyileştiriciliği ile de kurulmuş olabileceği düşünülebilir.
Tedavileri atak tedavileri ve koruyucu tedavi olarak ikiye ayrılıyor. Atak tedavileri o sırada geçirilen depresyon/mani/karma döneme göre değişiyor Tedavi, atağın şiddetine göre yatarak ya da ayaktan olabiliyor.
