10 milyon kişi şu konuda hemfikir: Bu oyunu oynamak gerçek bir takıntı. Favori oyununun nasıl bir bağımlılık tuzağı olduğunu; bir yandan da hafızana ve mutluluğuna -küçük dozlarda- nasıl katkıda bulunduğunu öğrenmek ister misin?
İlk Oyunda
– Canlı renkleri ve eğlenceli tasarımı beyninin ödül merkezini harekete geçiriyor. Sen aynı renkteki şekerleri bir araya getirmeye çalışırken (sağ sütunda üç kırmızı şeker yan yana, yuppi!) sesli uyarı ve efektler oyunu sürdürmeni sağlıyor.
– Başlangıç turlarının kolay olmasının bir sebebi var. Bu turları kazandıkça beynine minik dozlarda dopamin yani mutluluk hormonu salgılanması için sinyaller gönderiliyor. (Bundan biraz daha alabilir miyim lütfen?)
– Biraz daha derken ciddiyiz. Dopamin açlığıyla beraber –ki seni her seferinde “Bu seviyeyi de atlayabilir miyim?” beklentisinin içine sokuyor- içgüdüsel olarak elin yer ve zaman fark etmeksizin sürekli akıllı telefonuna gidiyor. Trende, arabada, koltukta, sınıfta, hatta ofiste bile…
– Aslında bir bakıma “çalışıyorsun”. Günde 30 dakikanı mobil oyunlarla geçirmek, beyninin problem çözme ve hafıza ile ilgili merkezini ve uzaysal zekânı çalıştırmanı sağlıyor.
İlk Ödemede
– Oyunun zorluk derecesi arttıkça, senin de ne pahasına olursa olsun kazanma arzun artıyor. Bunu bilen kurnaz oyun tasarımcıları, birkaç kere üst üste kaybetmeni sağlayarak diğer bedava aplikasyonlar dururken seni bu oyuna bağlıyor. Devam etmek istiyor musun? O hâlde ücretini ödemen gerek. (Candy Crush Saga bağımlılıları ekstra oyun hakkı kazanmak için bir seferde 1,99 TL ödüyor. Bu da toplamda günde ortalama bir milyon dolara tekabül ediyor.)
– Peki, bu kadar aklı başında insan neden şeker patlatmak için böyle büyük paralar harcıyor? Beynin ödül merkezindeki hareketlilik, mantık ve muhakemeden sorumlu bölümleri bastırıyor da ondan.
– Ayrıca sosyal medya çevren de seni teşvik ediyor. Bugüne kadarki en yüksek skoru sosyal medya hesabından paylaştığında -ki birçok uygulama bu imkânı veriyor- dopamin salınımında da skoru yükseltmiş oluyorsun.
Oyundan Sonra
– İraden ne kadar güçlüyse, çevrimdışı olman da o kadar kolay olacaktır. Şimdi, içindeki “Öde” butonuna basma isteği geçene kadar derin derin nefesler al.
– Oyundan çıktın. Ama beyninin meşgul olması için yeni bir şeye ihtiyacın var. Çoğu oyunun kendi içindeki tekrarlı yapısı, can sıkıntısına yol açıyor. (Bir araştırmaya göre, yeni başlayanların üçte ikisi 24 saat içinde oyunu tamamen bırakıyor.)
– Peki, Candy Crush Saga oynamadığın günleri hatırlamakta güçlük çekiyor musun? Peki oyun bağımlılığının madde bağımlılığı kadar güçlü olabildiğini biliyor muydun? Yine de panik yapmana gerek yok. Beş saat boyunca kesintisiz oynamadığın ve tüm servetini bu yolda harcamadığın sürece kaybettiğin tek şey, şeker patlatarak geçirdiğin zamanın.
Kaynak: San Francisco’daki Kaliforniya Üniversitesi’nden Doktor Adam Gazzaley; Connecticut Üniversitesi Tıp Fakültesi’den Doktor David Greenfield; Philadelphia Osteopati Tıp Okulu’dan Doktor Petra Kottsieper; Drexel Üniversitesi’nden Doktor Frank J. Lee
