Duyuyoruz ama merak etmiyoruz. Yaşıyoruz ama konuşmuyoruz. Ya utanıyoruz ya da ne olduğunu hâlâ bilmiyoruz. Psikolojik temelli bir cinsel problem olan vajinismus, “benim başıma gelmez” diye düşünen kadınların bile yaşayabildiği, toplumumuzda oldukça yaygın bir problem.
Yazı: Derya Kuş
Vajinismus, herhangi bir anatomik bozukluk bulunmaksızın vajinal kasların istemsiz kasılması sonucu cinsel ilişkiye girememek anlamına geliyor. Kadın cinsel ilişkiye girmek istemesine rağmen tamamen iradesi dışında kasılıyor, partnerini uzaklaştırıyor ve kendini kapatıyor. Bu psikolojik rahatsızlığın arkasında yatan temel nedense, bilinçaltına yerleşmiş korkular. Elbette çözümsüz değil ama korkular içinde kıvranan kadın, kendini yetersiz hissederek daha izole bir yaşamı seçiyor. Bu da sağlıklı bir beden ve ruh bütünlüğünden –ve ilişkilerinden- giderek uzaklaşmasıyla sonuçlanıyor.
Vajinismus, dinsel inanışlar ya da gelenekler fark etmeksizin bütün toplumlarda ve toplumun her kesiminde görülebiliyor. (Görülme sıklığı değişmekle birlikte.) Kadın Hastalıkları ve Tüp Bebek Uzmanı Op. Dr. Faruk Onur Başeğmez, Batılı ülkelerde bu rahatsızlığın görülme oranının yüzde bir ila altı arasında olduğunu, doğulu toplumlarda ise oranın yüzde 10’a çıktığını söylüyor. Eğitim seviyesinin de belirleyici olmadığını söyleyen Başeğmez, terapiye yönlendirdiği hastalar arasında doktorların bile bulunduğunu belirtiyor.
KORKU VE YANLIŞ BİLGİLER
Peki vajinal kaslarını istemsiz olarak nasıl kasabilirsin? Uzmanlara göre bunun nedeni geçmişten kaynaklanan bilinçaltı korkular ya da yanlış bilgiler. Medical Park Göztepe Hastane Kompleksi’nden Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Operatör Doktor Aynur Erşahin, “Bilinçaltına yerleşmiş korku ve yanlış cinsel bilgilendirilmeler sonucu, vajinal kanalın dış kısmındaki pelvik kaslar, vücudun adeta ‘kendini koruma mekanizması’ gibi çalışıyor ve kişinin kontrolü dışında kasılıyor. Böylece cinsel birleşme yani penetrasyon olanaksız hâle geliyor” diye açıklıyor.
Vajinismusun teşhis edilebilmesi içinse aktif cinsel hayatın başlaması gerekiyor. Bu şikâyetle doktora başvuran kişiler, cinsel birleşme anında pubokoksigeus kasları (PC) başta olmak üzere aynı anda karın, bel, sırt, bacak gibi vücudun diğer bölgelerinde de kasılmalar ve kas ağrıları yaşıyor. Kasılma ve ağrı beklentileri sonucunda cinsel ilişki imkânsız ve bazen de oldukça ağrılı bir hâle geliyor. Cinsel arzu ve vajinada ıslanma oluşuyor ama istense bile ilişki başarılamıyor. Buna çevre baskısı ve erkeğin ısrarcı tutumu da eklenince, en önemli amacı haz ve keyif almak olan cinsel ilişki, bu sorunu yaşayan kadın için acı ve korkuyu temsil ediyor ve kadın cinsellikten giderek uzaklaşıyor.
Bu problemi yaşayan kadınların vücudu ve beyni maalesef cinsel ilişkiye dair pozitif bir deneyime sahip değil. Medical Park Samsun Hastanesi’nden Psikolog Mustafa Güral’a göre sorunun temelinde güvensizlik yatıyor: Kadın hem kendine, hem partnerine karşı derin bir güvensizlik hissediyor. Bir takım hatalı inanç, öğrenme ve şartlanmalar bu güvensizliğin temelini oluşturuyor. Bunda baskıcı cinsel mitlerle büyümenin ve sağlıklı bir cinsel eğitim almamanın katkısı oldukça büyük. Operatör Doktor Faruk Onur Başeğmez, özellikle cinsel baskı ve şiddet görmüş ya da ilk jinekolojik muayenesinde travmatik bir durum yaşamış olan kadınların yüksek risk altında olduğunu söylüyor.
Vajinismus sık sık cinsel soğuklukla da karıştırılıyor. Operatör Doktor Aynur Erşahin, “Cinsel soğuklukta, cinselliğe karşı ‘ayıp, pis, günah’ gibi duygular var ve temel sorun cinsel ilişkiden zevk alamamak. Oysa vajinismusta, başta cinsel ilişkiye girmede isteksizlik yok. Ancak ilişki sırasında zarar görme duygusu ön plana çıkıyor” diyor.
Bu problemi yaşayan kadınların vücudu ve beyni cinsel ilişkiye dair pozitif bir deneyime sahip değil.
TEDAVİSİ MÜMKÜN!
Şimdi derin bir nefes al. Eğer bu problemi sen de yaşıyorsan, öncelikle onu çözümü olan ve üstesinden gelinebilen bir durum olarak değerlendirmelisin. Psikolog Mustafa Güral, cinsel deneyimi görev ve sorumluluk duygusuyla değil, gerçek duygularınla ilişkilendirmeni öneriyor. Yani duygu odaklı bir cinsel deneyim yaşamayı öğrenmen gerekiyor. Kegel egzersizleri, duygusal yakınlık veya ilişki öncesi tensel temaslar (internetteki faydasız ve bilimsel dayanağı olmayan çözümleri saymıyoruz!) kendi kendine uygulayabileceğin yöntemler. Bunlar istemsiz kasılmalarına bir oranda çare olsa da, tek başına vajinismusu alt etmede yetersiz kalıyor. Bu yüzden mutlaka bir uzmana başvurman gerekiyor.
Vajinismus tedavisini ‘klasik’ ve ‘hasta dostu’ olarak ikiye ayıran Operatör Doktor Aynur Erşahin, bütün tedavi yöntemlerinin pelvik kasların çalışmasını kontrol altına alarak istemsiz kasılmaları ortadan kaldırmayı hedeflediğini söylüyor. Ancak parmak egzersizleri (kadının vajinasına kendi parmağını sokarak kas hâkimiyeti kazanmaya çalışmasına dayanıyor, iki ile altı ay arasındaki tedavi çoğu kadın tarafından yarıda bırakılıyor), cerrahi müdahale (nadir görülmekle birlikte vajinanın doğuştan gelen problemleri ameliyatla çözülüyor) ya da vajinal botoks (vajina içine yapılan enjeksiyon kasların gevşemesini sağlıyor), kaynağı bilinçaltında olan bu rahatsızlığa kalıcı bir çözüm sunmuyor.
Erşahin’in deyimiyle “hasta dostu bir tedavi” olan bilişsel davranış terapisi, daha kısa sürede kesin çözüme ulaştırıyor. Hasta her gün birkaç saatlik yoğunlaştırılmış terapiye alınıyor. Kişinin özel durumuna bağlı olarak farklı terapiler de eklenebiliyor. Ağrı ve acının söz konusu olmadığı bu yöntemde parmak egzersizi yerine pelvik taban kas egzersizleri uygulanıyor. Başeğmez, “Kişiden kişiye değişmekle birlikte uyumlu bir çiftten 10 seansta yanıt alınabiliyor ve soruna kalıcı olarak çözüm bulunabiliyor” diyor. Vajinismus hastası, tedavi olduktan sonra sorunsuz bir cinsel hayat yaşıyor; hamile kalıp normal doğum dahi yapabiliyor.
İLİŞKİNİZİ KURTARIN
Vajinismusun sonuçlarını doğrudan ve en ağır şekilde kadınların yaşadığı bir gerçek. Psikolog Mustafa Güral’a göre, bunu yaşayan kadınlar kendini yetersiz hissediyor, kadınlığını sorguluyor ve bir tek kendisinin bu sorunu yaşadığı yanılgısına düşüyor. Ancak hastalık tedavi edilmedikçe, kadınla beraber erkeği de yıpratıyor ve önüne geçilmediği takdirde ayrılığa yol açıyor. Erşahin, vajinismus sorunuyla karşılaşan bir erkeğin reddedilme, suçluluk, öfke, hüsran, kafa karışıklığı ve uzaklaşma gibi duygulara kapılabileceğini söylüyor.
Öncelikle bunun her ikinizi de ilgilendiren bir problem olduğunu kabul etmelisiniz. Bu noktada sevgilinin, senin kasılmalarının istemsiz olduğunu anlaması ve ısrarcı bir tavır sergilememesi gerekiyor. Sen de sevgilinden psikoterapi seanslarında yanında olmasını ve egzersizleri uygularken sana yardım etmesini iste. Çoğu çift, çevreden ve aileden gelen çocuk baskısı artmaya başlayınca klinik destek ya da psikolojik yardım almaya yöneliyor. Siz, bunu önce ilişkiniz için yapın. Bunu birlikte aşabileceğiniz bir sorun olarak gördükten sonra, daha yakın ve sağlam temelli bir birliktelik için büyük bir adım atmış olacaksınız. Bunun, göğüsleyeceğiniz daha büyük sorunların testi gibi görün ve aynı takımda olduğunuzu unutmayın.
Türkiye’deki Araştırma Sonuçları
Cinsel Eğitim Tedavi ve Araştırma Derneği’nin (CETAD) cinsel sorunları saptamak için yaptığı bir araştırma, kadınların yüzde 54’ünün ilk cinsel ilişki denemesinde korku ve acı hissettiğini, kaçınma davranışı gösterdiğinden cinsel birleşme yaşayamadığını göstermiş. Bu kadınların yüzde 17’si bir sonraki cinsel ilişki denemelerinde de sorunlar yaşıyor. Türkiye’de cinsel tedavi merkezlerine başvuran hastaların yaklaşık yüzde 50’si vajinismus şikâyetiyle gidiyor. Bazı vajinismus vakalarında ise hafif ağrılı ve acılı şekilde birleşilebildiği için tedaviye başvurulmuyor.
