Doğal ürünlerin yararlarıyla ilgili pek çok bilimsel çalışma yapılıyor. Ne var ki, bu çalışmaların hepsi aynı kalitede değil. Faydası kanıtlanmış destekleri sizin için seçtik.
Her gün gazete ve dergilerde doğal besin takviyelerinin yararlarıyla ilgili araştırma haberleri yayınlanıyor. Biz de Men’s Health olarak bu konuda yapılan araştırmalara olabildiğince yer veriyoruz. Ne var ki, bazen bir yerde yararlarını okuduğunuz bir besin desteği hakkında, başka bir yerde yararsız olduğunu okumanız da olası. Bu durumda kafanızın karışması gayet doğal, zira bu konuda bilim insanlarının kafası da karmakarışık.• İşte tam da bu noktada Natural Standards devreye giriyor. Natural Standards bu alandaki bilgi kirliliğini ve kafa karışıklığını ortadan kaldırmak için kurulan uluslararası bir bilimsel kuruluş. Harvard Üniversitesi merkezli olarak çalışan organizasyon, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından alternatif tıp alanındaki en güvenilir bilgi kaynağı olarak kabul ediyor. Kuruluş alternatif tıp alanındaki tüm bilimsel araştırmaları tarayarak bunlardan elde edilen bulguları araştırmaların kalitesine göre sınıflandırıyor ve dünyanın dört bir yanındaki saygın sağlık kuruluşlarıyla paylaşıyor. • Ne yazık ki, Natural Standards’ın veri tabanı herkese açık değil, sitenin verilerinden sadece üye olan sağlık enstitüleri yararlanabiliyor. Zaten Men’s Health varken sitenin son derece bilimsel dille yazılmış verileri arasında boğulmanın hiç alemi yok. Biz sizin için kurumun veri tabanının altını üstüne getirdik ve yararı üst düzey araştırmalarla kanıtlanmış doğal takviyeleri seçtik. En yaygın besin takviyeleri hakkında bilmeniz gereken her şeyi bu rehberde bulacaksınız.
KREATİN
Nedir: Kreatin, böbrekler ve karaciğerde amino asitlerden sentezlenen ve kan yoluyla kaslara ulaştırılan doğal bir kimyasaldır. Vücuttaki kreatinin yaklaşık yüzde 95’i iskelet kaslarında bulunur. Kreatin, 1800’lü yıllarda etin organik bir bileşeni olarak keşfedildi. 1970’lerde Sovyet bilim insanları, kreatin takviyelerinin sprint gibi kısa süreli yoğun spor aktivitelerinde atletik performansı artırdığını bildirdi. Kreatin 1990’larda atletik performansı artırmanın ve yağsız kas gelişimini sağlamanın doğal bir yolu olarak popülerlik kazandı. Yayımlanmış bilimsel raporlar ABD’deki profesyonel beyzbol oyuncularının yüzde 25’inin, Amerikan Futbolu oyuncularının yüzde 50’sinin düzenli olarak kreatin takviyesi aldığını gösteriyor.
Kanıtlanmış faydalar: Kreatinin yağsız kas kütlesini, kas gücünü ve toplam antrenman kapasitesini artırdığını gösteren pek çok üst düzey araştırma bulunuyor. Yine de farklı form düzeylerindeki bireylerin kreatinden yararlanma oranlarının hesaplandığı daha detaylı araştırmalara ihtiyaç var.
Dikkat: Belirtilen dozların üzerindeki uzun süreli kreatin kullanımı böbreklerde hasara yol açabilir.
SARI KANTARON (ST. JOHN’S WORT)
Nedir: Latince ismi Hypericum perforatum olan bu bitki, yıllardır pek çok hastalığın tedavisinde kullanılıyor. Sarı kantaron günümüzde en yaygın olarak depresyon tedavisinde tercih ediliyor.
Kanıtlanmış faydalar: Son 20 yılda sarı kantaronun depresyon üzerindeki etkisi hakkında sayısız araştırma yapıldı. Bu alandaki çalışmalara son yıllarda ABD’li bilim insanları da büyük ilgi göstermeye başladı. Araştırmalar, sarı kantaronun orta ve hafif dereceli depresyonları önlemekte klasik anti-depresanlar kadar etkili olduğunu gösterdi. Üstelik sarı kantaronun yan etkileri, anti-depresanların yan etkilerinden çok daha az. İntihar düşüncesinin ortaya çıktığı şiddetli depresyonlardaysa sarı kantaron önerilmiyor.
Dikkat: Sarı kantaron takviyeleri, bazı ilaçlar, yiyecekler ya da bitkisel desteklerle birlikte alındığında ciddi yan etkilere neden olabiliyor. Bu yüzden bu takviyelerin doktor kontrolünde kullanılması şart…
ÇİNKO
Nedir: Çinko, 300’ün üzerinde farklı enzimin doğru işlev görebilmesi için gerekli olan ve sayısız biyolojik süreçte hayati rol oynayan bir mineraldir. Bu mineral antik Mısır’dan bu yana tıbbi amaçlarla kullanılmaktadır.
Kanıtlanmış faydalar: Çinko eksikliğinin, saç dökülmesi, iktidarsızlık, göz ve cilt hastalıkları gibi pek çok ciddi soruna neden olduğu biliniyor ve beslenme yoluyla yeterince çinko alamayan herkese çinko takviyeleri öneriliyor. Çinko takviyelerinin sürekli tekrar eden ishallerin sıklığını ve şiddetini azalttığını ispatlayan pek çok bilimsel araştırma var. Çinko takviyelerinin gastrik ülser tedavisi gören hastaların tedavi süreçlerine faydalı olduğu da bilimsel olarak kanıtlanmış. Ayrıca bu takviyelerin ‘orak hücre anemisi’ olarak adlandırılan kansızlık türünün semptomatik tedavisinde başarılı olduğu yönünde de çok güçlü ve güvenilir bilimsel veriler mevcut.
Dikkat: Önerilen dozlara uyulduğu müddetçe çinko çok güvenli bir mineral olarak kabul ediliyor. Yine de kolesterol ve tansiyonla ilgili ilaç kullananların çinko takviyesi almadan önce mutlaka doktorlarına danışmaları öneriliyor.
OMEGA-3
Nedir: Omega-3 balıkta ve belli bitki ve yemişlerde bulunan bir yağ asididir. Omega-3 yağ asitleri üçe ayrılır. Bunlardan DHA ve EPA balık yağında, ALA’ysa keten tohumu, zeytin, soya fasulyesi gibi bazı bitkilerde bulunur. Araştırmalar DHA ve EPA’nın ALA’dan daha yararlı olduğunu ortaya koymuştur.
Kanıtlanmış faydalar: Omega -3 yağ asitlerinin en belirgin kanıtlanmış faydası yüksek tansiyon konusunda görülüyor. Bu noktada DHA’nın diğer omega-3 türlerine göre daha faydalı olduğunu gösteren pek çok klinik araştırma mevcut. Öte yandan yüksek dozda omega-3 kan akışkanlığını artırdığı için kanama riskini yükseltiyor ve bu yüzden de kullanmadan önce doktorunuza danışmanızda fayda var. Halk arasında karaciğer yağlanması olarak bilinen kanda trigliserid seviyesinin yükselmesi problemine karşı da EPA ve DHA’nın etkili olduğunu gösteren güçlü bilimsel kanıtlar var. Amerikan Kalp Vakfı bu soruna karşı EPA + DHA içeren omega 3 desteklerinin kullanılmasını öneriyor. İkinci kalp krizini önlemesi de omega 3’ün faydalı olduğu problemler arasında. Kalp krizi geçiren insanların ikinci bir krizden korunmak için omega-3 takviyesi almasını öneren araştırmalar Natural Standards’tan tam not almış.
Dikkat: Diyabet hastalarına ve LDL (kötü kolesterol) seviyesi yüksek insanlara omega-3 takviyeleri önerilmiyor.
GINGKO BILOBA
Nedir: Ginkgo Biloba bitkisi tarihi öncesi devirlerden beri tıbbi amaçlarla kullanılıyor. Halihazırda, gingko biloba ABD’de en çok satılan bitkisel ürünlerin başında geliyor.
Kanıtlanmış faydalar: Gingko bilobanın damar tıkanıklığına bağlı olarak bacaklarda görülen ağrıları azalttığını gösteren çok sayıda araştırma var. Gingko biloba bu konudaki tek tedavi olarak önerilmese de egzersiz ve reçeteli ilaçlarla birlikte kullanıldığında tedaviye kesinlikle yardımcı oluyor. Bilimsel literatür gingko bilobanın Alzheimer hastalığının başlangıç dönemindeki insanlarda ayrıca diğer demans ve bunama durumlarında da büyük yararlar sağladığını gösteriyor. Gingko bilobanın alzheimer olmayan insanlarda bilişsel yetenekleri artırdığına dair veriler de var.
Dikkat: Gingko biloba destekleri kan akışkanlığını artırdığından kanama riski bulunan her türlü cerrahi müdahale öncesinde bu desteğin kullanımı kesilmelidir.
