İlginç ama evde soluduğun hava dışarıdakine göre beş kat daha kirli olabilir. Şimdi onu temizleme zamanı.
Tüm zararlı kokuların kaynağı dışarıda mı sanıyorsun? Bu doğru değil. Kapalı alanlardaki kirli hava her gün ciğerlerimizin birçok şeyi süzmesine neden oluyor. Çevre Mühendisi Ted Myatt, mum, printer hatta ayakkabı gibi objelerin odanda bir takım zararlı atıkların birikmesine neden olduğunu söylüyor. Aşağıdaki adımları takip ederek solunum sisteminin yükünü azaltabilirsin.
Kirleten: Mum
Samimi bir ambiyans yarattığı doğru ancak parafin maddesinden yapılmış bir tane mum yaktığın zaman sağlığına zarar vermiş olursun. South Carolina State Üniversitesi’nden araştırmacılar parafin mumlarının karaciğerde hasara, bir takım nörolojik sorunlara ve lösemiye neden olduğunu bulmuş. My House Is Killing Me: The Home Guide for Families with Allergies and Asthme kitabının yazarı ve evdeki hava temizliği konusunda uzman Jeffrey May, ortaya çıkan siyah isin, zaman içinde akciğer ve kalbe zarar verdiğini belirtiyor.
Çözüm: Aydınlanmak için daha temiz olan elektrikli ışıkları veya yüzde 100 soyadan yapılmış mumları kullanabilirsin. Bunlar hem daha uzun süre dayanır hem de daha az is çıkarır. Eğer illa ki parafinli olanlardan kullanacaksan çok sık kullanmamaya ve hava akımının çok olmadığı bir alanda yakmaya özen göster. Ayrıca çok ağır kokulu kavanoz şekilli olanlardan da alma, bunlar daha fazla is çıkmasına neden olur.
Kirleten: Printer
Bir printerdan sadece raporlar değil, mürekkep, toner ve ozon gibi ciğerlere zarar veren mikro partiküller de çıkar. Son zamanlarda yapılmış olan bir çalışmaya göre, printerların yaklaşık üçte biri etrafa yüksek oranda zararlı maddenin salınmasına neden oluyor. Bu da trafik yüzünden tıkanmış bir sokakta havada gezinen zararlı partiküllerle eşit miktardadır.
Çözüm: Printerını iyi havalanan bir yere yerleştir ve işin uzunsa en az üç metre uzağında durmaya çalış. Ayrıca mümkün olduğunca siyah-beyaz baskı almaya çalış çünkü renkli mürekkep daha zararlı döküntüler ortaya çıkarır.
Kirleten: Toz
Süpürgelikte ve yatak altında biriken o gri şeyler polen ve milyarlarca ölü hücreyle dolu. Bunlar toz akarları ve diğer böceklerin en çok tercih ettiği besin kaynağı olmasının yanı sıra küfün üremesi için de çok elverişli bir ortam demektir. Dolayısıyla baş ağrısı ve alerjiye yatkın olan kadınlara sıkıntı verebilir.
Çözüm: Yüksek güçte çalışan bir elektrik süpürgesiyle haftada bir kez etrafı temizle. Ayrıca tüm yüzeyleri temiz ve nemli bir bezle sil. (Unutma ki, sprey şeklinde olan temizleyicilerde akciğerlere zarar veren kimyasallar bulunur.) İki haftada bir yatak çarşafını, yastık ve yorganını değiştir. Yüksek ısılı kurutucu kullanırsan tüm akarları öldürebilirsin.
Kirleten: Ayakkabı altları
Ayakkabılarınla dışarıda gezip geldiğinde eve tehlikeli pislikler taşımış olursun. Kaldırım ve yeşil alanlar toz, gübre ve hayvan atığı gibi şeylerle doludur ve hepsi ayakkabının tabanına yapışır. Ancak Environmental Protection Agency’e göre eve kadar bizi izleyen zirai ilaçların yüzde 80’ine kapalı alanlarda maruz kalıyoruz.
Çözüm: Ayakkabılarının altını paspasa silerek yapışmış olan birikintilerden kurtul. İçeri girdikten sonra ayakkabılarını kapının önündeki kumaş paspasa bırakabilirsin.
Kirleten: Mobilyalar
Sunta ya da fiber levha gibi akşap eşyalar, yapıştırıcı veya reçine ile birbirine tutturulur. Bunlar ucuzdur ancak koruyucu bir madde olan ve kanser yapıcı etkisi bulunan formaldehitin yayılmasına neden olur. Ayrıca ciltte kızarıklık, baş dönmesi ya da astım krizlerine neden olabiliyor.
Çözüm: May, “Basit bir vantilatör odanın havasını birkaç dakikada değiştirir” diyor. Ya da masif ahşap kullanabilirsin. Evde en çok tercih edeceğin yerler özellikle mutfak ve banyo eşyaları olmalıdır. Eğer preslenmiş bir madde kullanacaksan en az kire neden olan kontrplağı deneyebilirsin.
Kirleten: Küf
İster inan ister inanma ama küfün de faydası var. Kapalı alanlar konusunda uzman Connie Morbach, açık havanın organik maddelerin ayrışmasına yardımcı olduğunu söylüyor. Ancak küf, kapalı ortamdaki nemle birleştiğinde kontrol dışına çıkar. Fazla mantar oluşumu da gözlerde kaşınma ya da nefes darlığına neden olur ve bağışıklık sistemini zayıflatır.
Çözüm: Kapalı ortamlardaki havanın yüzde 30 ile 50 oranında nem taşıması sorun yaratmaz. Odandaki nem miktarını öğrenmek için bir nem ölçer alabilirsin. Sporlar karanlık ve nemli köşeleri sever. Haftada bir buzdolabı, lavabo ve tuvaletin etrafını hafif bir bulaşık deterjanı ya da seyreltilmiş hidrojen peroksitle temizle. İyice kuruladığından emin ol, çünkü küf 48 saat içinde yeniden filizlenebilir.
Derleyen: Tuğçe Tekmen
