Kimimiz için azim ve dayanıklılık kalıtsaldır.
Bazılarımız ise onu geliştirmeye ihtiyaç duyar. Lane4 Danışmanlık’tan Spor Psikolojisi Uzmanı Antrenör Tara Jones, “Bazı nsanlar için azimli olmak doğuştan gelen bir şeydir fakat neyse ki geliştirilebilir” diyor. Bu yüzden doğuştan tembel olsan bile, azimli biri hâline gelebilmen için asla çok geç değil.
Kaliforniya Üniversitesi’nden Psikoloji Profesörü Dean Keith Simonton, “Öncelikle uzun vadeli amacını kesin olarak belirlemeli, önüne engeller çıksa bile onu elde etmek için çabalamaya istekli olmalısın” diyor. Belirlediğiniz amaç net ve kesin olmalı: ‘Maraton koşmak istiyorum’ değil, ‘önümüzdeki sezon sonuna dek bir maraton koşmak istiyorum’ demelisiniz. Daha sonra bunu nasıl başaracağınızı düşünün. Simonton, Performans hedefleri, antrenman gerektirir. Nihai hedefine ulaşabilmen için saatlerini koşu yollarında geçirmeye hazır olmalısın” diyor. Ancak sağlam bir çalışma ahlâkı sizi sadece belirli bir noktaya kadar ulaştırır. Her sabah yatağınızdan çıkıp koşmaya başlamanız için, koşmayı tutkuyla sevmeniz gerekir. Azmin temel öğelerinden biri de tutkudur. Jones, “Bunun özü, yaptığınız şeyi sadece istediğiniz için yapmaktır. Güçlü tutkuları olan insanlar bu sayede yenilgilerin ardından kendini toparlayabilir. Önemli olan devam etmekte ısrarlı olmaktır” diyor. Yarışlarda her seferinde daha da iyi olmak mı istiyorsunuz? Altı ay içinde yeni bir dil öğrenmeyi mi arzuluyorsunuz? O hâlde yapmanız gereken tek şey, amacınızla gerçekten ilgilenmek.
Bir aydır geç saatlere kadar çalışmaktan gözleriniz mahvolduysa veya bitiş çizgisine doğru tek bir adım atacak hâliniz bile kalmadıysa, gözünüzde canlandırma yöntemi size yardımcı olabilir. Baum, başarı hissini duyabilmeniz için hedeflediğiniz son noktaya ulaştığınızı gözünüzde canlandırmanı öneriyor. Madalya almak için kürsüye çıktığınızı hayal edin. Böylece nihai amacınız daha “gerçek” hâle gelir. Ulaşılabilir ve tatmin edici bir amaç, her şeyin gözünüze daha kolay görünmesini sağlayacaktır. Jones, işler zora girdiğinde kendinize şu soruyu sormanızı öneriyor: “Bundan nasıl faydalanacağım?” İşte bu nedenle zihninde canlandırma ve planlama yapmanız büyük önem taşıyor.
Elbette sporla ilgili bir hedefiniz varsa, bazen keskin bir fiziksel acı sizi “hiçbir şey beni durduramaz” modundan çıkarabilir. Baum, ufak tefek akıl oyunlarının bu anları atlatmanızı sağlayacağını belirtiyor ve kendisi için kutsal olan şu sözü düşünmenizi öneriyor: “Acı geçer ama zafer sonsuzdur.” Acının tıpkı sıcak ve soğuk gibi bir his olduğunu söyleyen Baum, “Kendinizi ne kadar şartlarsanız o kadar dayanıklı olursunuz” diyor. Kendisi de zor yarışları kazanmak için geliştirdiği bazı imgeler kullanıyormuş: “Kendime bacaklarımın bir piston görevi gördüğünü, akciğerlerimin de onları körüklediğini söylüyorum. Böylece acı hissine değil, mekanizmaya odaklanmış oluyorum.
İyimser bir bakış açısı, gayretle çalışmanıza yardım eder. (Yazının başından bir örnek: Micha Burden her gün kendine bu yarışı kazanabileceğini söylemişti.) Simonton, “Azimli olmak için iyimser olmak zorundasınız” diyor. Ancak karşılaştığınız engellerin, başarabilmek için ne kadar çaba ya da zaman harcadığının bir önemi olmadığına inandığınız zaman kazanabilirsiniz.
Aslında Duckworth, bir anlamda iyimser insanların daha azimli olduğunu keşfetmişti: “Azim, elini zi uzattığınız her neyse onu sıkıca kavramakla ilgili. Çoğu zaman insanlar amaçlarına sarılmaz çünkü olumsuz olaylar karşısında kötümser cümleler kurar.” Başka bir deyişle, bir iyimser zorlu bir spinning dersini canı çıkmış şekilde bitirdiğinde büyük ihtimalle şunu söyler: “Dün gece yeterince uyuyamadığım için böyle olmuş olmalı. Yarın daha iyi olacak.” Fakat kötümser olan şunu söyleyebilir: “Öff canım çıktı! Bir daha asla bisiklete binmeyeceğim!” Jones, “Olaylara daha iyimser ve olumlu bakmak konusunda kendinizi geliştirebilirsin” diyor. Bu, bir bakıma inandığınız şeylere meydan okumak anlamına geliyor. Her zaman işlerin kötüye gideceğini düşünen biriyseniz, kendinize dur deyin ve öyle olmadığı zamanları hatırlayın. Her şeyin yolunda gittiği zamanlarda ne yapmıştınız, onu düşünün.
