Çoğu için gerçek mutluluk, bir masal kitabının sonu kadar ulaşılamaz görünür. Ancak bilim, daha mutlu olmanın herkes için mümkün olabileceğini söylüyor. Tek yapman gereken, hayatını iyileştirmeye yarayacak yolları seçmek ve kontrolü eline almak.
A Star is Born filminin sountrack’inde yer alan Shallow isimli şarkıdan alıntı yaparak başlayalım: Bu modern dünyada mutlu musun? Bu soru bir müddet durup düşünmene neden oluyor, değil mi? Çoğumuzun verdiği cevaba gelecek olursak: İnsanların sadece yüzde 33’ü mutlu olduklarını söylüyor.
Durum oldukça ironik, çünkü toplum olarak bu duyguya bir nevi takıntılıyız. Yaklaşık 3,6 milyon Instagram gönderisi #mutlu etiketi ile paylaşılmış. Bazıları ise geri kalanları gölgede bırakma teşebbüsünde bulunarak #gerçekmutluluk etiketi ile öne çıkıyor. Kişisel gelişim kitaplarında ise 2017 ve 2018 yıllarında yüzde 14’lük bir satış artışı görülüyor. Stanford Ünivesitesi’nde şefkat ve özgecilik üzerine araştırmalar yapan bilim direktörü ve The Happiness Track kitabının yazarı Dr. Emma Seppala, “Olumlu hislere karşı duyulan aşırı bağımlılık, bizi hedefimizden uzaklaştırıyor” diyor ve ekliyor; “Hayatımızda sıkıntılar için de yer açmazsak, mutlu olamayız.” Mutluluğu mevcut bir durum olarak varsaydığımızda, daha az hayal kırıklığı yaşayacağımız kesin. Özellikle her şeyin spot ışıkları altında yaşandığına dair bir izlenim bırakan Instagram paylaşımları üzerinden hayatımızı kıyasladığımız anlarda, pek de keyifli hissetmediğimiz malum.
Peki, mutlu olmak için ne yapmak gerek? Mutluluk araştırmacılarına sihirli malzemeleri sorduk. Aslında sandığımız kadar zor olmadığını ve tüm malzemelere sahip olduğumuzu söylediler.
MUTLULUĞUN İÇİN HARCAMA YAP
Bir çekiliş sayesinde 2000 TL kazansaydın, ne yapardın? Aklına ilk olarak aylardır almak istediğin ayakkabı gelmesin. Çünkü maddesel şeyler, sadece kısa süreli mutluluk getiriyor. Sürdürülebilir yaşam memnuniyeti için ihtiyacın olanlar, haberimizin devamında seni bekliyor.
ZAMAN YARAT
Harvard Business School’da öğretim üyesi olan Ashley Whillans, para ve zaman arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmalar yapıyor. Kendisinin mutluluk için önerisi ise sevmediğin bir şeyi yapması için başkasına para vermek. Evet, yanlış duymadın. Market alışverişine ya da evini temizlemeye vakit ayırmakta zorlanıyorsan, market alışverişini telefon uygulamalarından yapabilir ve temizlik hizmetinden yararlanabilirsin. Böylece bir arkadaşınla buluşmak ya da kitap okumak için birkaç saat zaman kazanmış olursun.
Çoğumuz bunu yapmak yerine mutluluğu tek başına tamamladığımız şeylerle bir tutuyoruz. Whillans, “Hayatımızdan bazı şeyleri atarak mutluluğa ulaşabileceğimizi fark etme konusunda sıklıkla başarısızlığa uğruyoruz” diyor.
DENE: Bir sonraki maaşını aldığında, kıyafete fazla para harcamak yerine, iki ay önce aldığın raf ünitesini kurması için eve tamirci çağır ya da eşinle rahatlıkla sinemaya gitmek için bir bebek bakıcısı tut.
DENEYİM KAZAN
Whillans, aşırı yoğun olmanın günümüzde temel statü sembolü gibi görüldüğünü söylüyor. Mümkün olduğu kadar yoğun ve uzun süre çalışıyoruz. Böylelikle yıllar geçerken ileride rahatlayacağımızı, seyahat edeceğimizi ya da bir hobi edineceğimizi varsayıyoruz. Paranın kısıtlı ve zamanın ise sonsuz olduğunu düşünüyoruz. Ancak zaman çok sınırlı bir kaynak.
DENE: Pozitif psikolojinin kurucusu Dr. Martin Seligman’a göre, insan beyni gelecek bağlantılı düşünüyor. Yani anı yaşamak sana kolay gelmiyorsa, kendini suçlama. Paris’e yapacağın seyahat için elbette bir müddet beklemen gerekebilir. Ancak bugün, Fransız bistrosu lezzetlerini deneyimlemek için dışarı çıkabilirsin.
DİĞER İNSANLARI DÜŞÜN
Mutlu olmak için mutlu et. British Columbia Üniversitesi’nde psikoloji profesörü ve Happy Money: The Science of Happier Sending’in kitabının yazarı olan Elizabeth Dunn, diğer insanlar için para harcamanın neşe verdiğini söylüyor.
DENE: Para harca derken arkadaşının banka hesabına 100 TL havale yapmanı söylemiyoruz tabii. Dunn’ın araştırması, nakit yerine hediye kartı alan insanların daha mutlu olduğunu gösteriyor. Sabah kendine kahve alırken arkadaşına da alabilir veya arkadaşının aylardır gitmek istediği konsere ikiniz için bilet alabilirsin.
OLUMLU DÜŞÜN
Kulağa klişe geldiğinin farkındayız. Fakat mutluluğumuzun çoğu bize ve içinde bulunduğumuz şartlarda ne yaptığımıza bağlı. Düşünce yapını bir anda değiştirmek zor, farkındayız. Ancak uzmanlar, aşağıdaki iki alışkanlığın sana bu konuda yardımcı olacağını söylüyor.
MEVCUT DURUMUNUN DEĞERİNİ BİL
Yale Üniversitesi’nden Dr. Laurie Santos, “İnsanlar, yaratıcılık, finansal durum ve özel hayat gibi konularda istedikleri şeye ulaştıkları zaman daha mutlu olacaklarını sanıyorlar” diyor. Sorun şu ki kriterlerimiz ve isteklerimiz sürekli değişiyor. Terfi aldığımız zaman bir üst pozisyona geçmek istiyoruz. Nişanlandığımızda herkesin hayran kalacağı düğün fotoğraflarına sahip olmayı düşünüyoruz. Oysa mutluluk başarı getirir, başarı mutluluk getirmez. Sahip oldukların için minnet göstererek mutlu olmaya başlayabilirsin. Santos, “Her gece minnettar olduğun şeylerin listesini yapmak, sağlığını birkaç hafta içinde önemli ölçüde iyileştirebilir” diyor. Sıradan mı? Biraz. İşe yarıyor mu? Kesinlikle.
BAKIŞ AÇINI DEĞİŞTİR
7/24 mutlu olmanın yolunu mu arıyorsun? Öyleyse hayal kırıklığı yaşamak için kendini hazırlıyorsun demektir. Araştırmalar, hoş olmayan duyguların da hayatın bir parçası olduğunu ve bunun farkına vardığında, bu hislerin içinden hızla geçeceğini söylüyor. Böylece mutluluğun daha ulaşılabilir bir resmini çizmiş oluyorsun. Santos’a kulak ver: “Sosyal bilimcilere göre mutluluk; Pollyanna olmak değil, anlamlı olan şeyler için zaman bulmak anlamına geliyor.” Birçoğumuz bize anlamlı gelen aktivitelerin neler olduğunu biliyoruz. Zor olay şey, bunun için zaman ayırmak ve zevk alacağımız yeni deneyimler aramaya devam etmek.
MUTLU İLERLE
Spor salonunda cycling seanlarına katılmayı seviyorsun. Ancak bir yıl boyunca sadece cycling derslerine katılmaya devam edersen, sıkılırsın. Çünkü insanlar gibi keyif veren aktiviteler de değişiyor. Psikoloji profesörü ve The Myths of Happiness kitabının yazarı Dr. Sonja Lyubomirsky, bu duruma son vermek için aşağıdaki üç adımlık planı uygulamanı öneriyor.
DEĞİŞTİR
Lyubomirsky, insanların belli rutin içinde değişiklik yapmaya daha hızlı adapte olduğunu söylüyor. Mutfakta yemek pişirmek seni heyecanlandırıyorsa, kurtarıcın olan damla çikolatalı kurabiyeler yerine, evde kendi ekmeğini pişirmeyi deneyebilirsin. Ya da yaptığın şeyde bir sonraki seviyeye geçmek konusunda hevesli ol. 5K yarışını tamamladın mı? O halde, şimdi ne zamandır düşündüğün 10K yarışları için egzersiz yapma zamanı.
SÜRPRİZ YAP
Planlarını değiştirmek için son dakikadan daha iyi bir zaman var mı? Bir araştırmaya göre anlık planlar, mutluluk için en etkili araçlardan biri. Partnerinle birlikte her zamanki gibi evde vakit geçirmeyi mi düşünüyorsunuz? Ona dışarı çıkıp kahve içmeyi önerebilirsin. Veya birlikte bowling oynamaya gidin. Sahi, en son ne zaman bowling oynadın?
ANIN TADINI ÇIKAR
Bir şeyler garanti altına aldığında, onlardan sıkılma eğiliminde olursun. Bunu berbat etmekten kaçınmanın en iyi yolu ise anı yaşamak. Köpeğini gezdirirken, onun varlığının sana ne kadar huzur getirdiğini ya da yüzüne vuran hafif esintinin sana nasıl iyi geldiğini düşün. Eğer bu sana yetişkinlere özel bir ödev gibi geliyorsa, umutsuzluğa kapılma. Mutluluğu çaba ve özen gerektiren bir hedef olarak gördüğümüzde, ona anlam kazandırmış oluyoruz -ki bu bile mutlu olmaya devam etmemizi sağlıyor.
SOSYAL BAĞLAR KUR
Yukarıdaki mutlu edici uygulamaların hiçbiri için sana eşlik edecek birine ihtiyacın yok. Ancak bazı planlarına arkadaşlarını da dahil etmen mutluluğunu artırabilir. Sosyal ilişki, yukarı da bahsettiğimiz mutlu bir yaşamın en önemli unsurlarından biri. Çünkü hepimiz tatmin edici, anlamlı ilişkiler istiyoruz. Psikoloji profesörü Dr. Laurie Santos, yabancı insanlarla iletişime geçmenin bile mutluluğunu artırabileceğini söylüyor. Yeni yüzlerle tanışmaya gönüllü ol. Otobüste seyahat ederken, kulaklığınla oturmak yerine yanındaki insanla sohbet etmeyi deneyebilirsin.