Yastık Sohbetleri
Uyku bütünsel sağlığımızın doğal bir öznesi. Society for Neuroscience raporuna göre, iyi uyuyamadığımız bir gecenin ardından zihinsel kapasitemizin eksik performansı, metabolik fonksiyonların ve beynin belli bölgelerindeki kan akışının aksamasından kaynaklanıyor. Ve bu ancak uykuyla tedavi edilebiliyor.
Uykusuzluğun zararları bu kadarla da kalmıyor. Büyüme hormonunun yüzde 70’ini REM uykusu sırasında salgılıyoruz. Uykunun en derin aşaması olan REM uykusu kas ve kemik dokularının, organ ve bağışıklık hücrelerinin yenilenmesini sağlıyor. Uykusuz kaldığınızda kas büyümesi geriliyor, organlarınız hasar görüyor ve bağışıklık sisteminiz saldırılara açık hâle geliyor. Tokyo Medical Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya göreyse, uyku bozuklukları yaşayanların depresyona yakalanma riskleri normale göre iki kat fazla oluyor.
Yine de toplumun büyük kesiminin uyku problemi olduğu söylenebilir mi? Yoksa bu durum, bazı girişimcilerin çözümünden kâr elde edecekleri bir problem icat etmelerinden ibaret mi? Cevap ne olursa olsun, o aygıtlara pek meraklı olduğumuz bir gerçek. Beyaz gürültü uygulamaları giderek popüler oluyor. Hatta Sleep Pillow Sounds markası, para verip uygulamalarını indiren 500 binin üzerinde mutlu müşterileri olduğunu iddia ediyor. Yatak odasının sıcaklığını, ışığını hatta kokusunu kontrol eden aygıtlar bir yana, yatak firmaları dahi ürünlerini basitçe rahatlık değil, iyi yaşam üzerinden pazarlıyor.
Koridor Gezgini
Ne yazık ki her birimiz kendi uykumuzun güvenilmez tanıklarıyız. Hatta bu güvenilmezlik Epidemiology dergisinde yer alan bir araştırma tarafından da kanıtlandı. Uyuduğumuzu sandığımız saat, uyuduğumuz saatten tam 48 dk daha fazla. Burada her saniyenin hesaba katıldığı bir oyundan bahsediyoruz. Apple Watch ve Fitbit gibi uyku monitörleri de ironik şekilde bu yanılsamanın parçası oluyor. Nuffield Health uyku ve sirkadiyen nörobilim bölümünden Dr. Simon Kyle, “Uyku bozukluğunun en yaygın nedeni akşamları zihinsel aktivitenin tonunu düşürememektir” diyor. Uykunuzu takip eden uygulamaya akıllı telefonlarınız
üzerinden ulaşıyorsunuz. Ekrandan yayılan mavi ışıksa vücudun uyku hormonu melatonin üretimiyle çatışıyor. Bu arada 50 dakikalık diziden bir bölüm daha izlemek de uykuya dalma süresinizi saatlerce uzatabiliyor.
Yaşam tarzımızın uyku döngümüze etkisini araştırmak için bilim insanları Afrikalı ve Bolivyalı kabilelerin gündelik hayatlarını mercek altına aldılar. Kabiledekiler gece çöktüğünde uykuya dalıyor ve gün doğumu ile uyanıyorlardı. Kabile halkı esasında doğal sirkadiyen ritme uyumlu bir uyku düzenine sahipti. Araştırma ekibinden Prof. Dr. Jerry Siegel, hava sıcaklığı düştüğünde uykuya yatan ve sıcaklığın en düşük seviyede olduğu gün doğumundan hemen önce kalkan kabile halkının, Batı toplumlarından daha sağlıklı olduğunu söylüyor. Anlaşılan vücut saatini yeniden biçimlendirmeye çalışarak kendi doğasına meydan okuyan biziz.
Uyku kalitesini geliştirici aygıtlara geri dönersek, bunların uykunun farklı dalga ve aşamalarına dair bir açıklama getiremedikleri aşikâr. Uyku dediğimiz, REM de dâhil olmak üzere beş evreden oluşur ve bazıları diğerlerinden daha derindir. İnsomnia hastaları büyük olasılıkla tüm gece uyanık kalmaktan ziyade geceyi yüzeysel bir evrede geçiriyorlar. Dr. Simon Kyle, derin ile sığ uykuyu ayırt edemeyen bir uyku monitörünün uykuyu teşvik etmek yerine uyku bozukluğu yaşayan kişi için avuntu yaratacağı kanaatinde. Üstelik bu aletlerin birçoğu bilimsel verilerle desteklenmiş değil ve çoğunlukla size zaten gayet iyi bildiğiniz şeyi söylüyorlar: “Tüm gece uyanıktın!”
Bu sektördeki rahatsız edici diğer bir konu da uyku ilaçları. Beyin hücreleri arasındaki iletişimi yavaşlatarak sakinleştiren veya beyin reseptörlerini baskılayarak beyni yatıştıran birçok ilaç var. Kısa vadeli çözüm olmalarından öte, birçoğunun yüksek derecede bağımlılık yarattıkları kanıtlandı. Royal Pharmaceutical Society yönetim kurulu üyesi David Branfrod, “Bu ilaçları almayı bıraktığınızda uykuyla başınız büyük ihtimalle daha büyük derde girer” diyor. Sonuçta çoğu kişi çare olarak bu ilaçlara dönüş yapıyor ama zaman içinde tolerans geliştirdiklerinden dozu yükseltmeleri gerekiyor. Bağımlılık bu şekilde gerçekleşiyor ve hapları
bırakmanın korkunç sonuçları olabiliyor.
