Güneş ışınları insan sağlığı için mutluluk kaynağı olabileceği gibi zararlı da olabilir.
İki ucu keskin bıçak gibi olan güneş ışınlarını nasıl ve ne kadar kullanacağımızı bilirsek, bir soru oluşturmayacaktır.
Güneşin hem D vitamini sentezine hem de psikolojik olarak insan ruhuna faydası vardır. Güneş ışınlarının yeryüzüne ulaşma oranları % 0.3 ile % 6.8 arasında değişir ve en önemli saat dilimleri 11:00 ile 13:00 arasıdır.
Güneşten korunma amaçlı olarak düşündüğümüzde ise % 70 oranda ışınlar sabah saat 10:00 ile öğleden sonra 15:00 arasında yeryüzüne ulaşır.
Son yıllarda ne yazık ki incelmiş ozon tabakası nedeniyle deri kanserlerinin görülme oranı artmıştır. Güneş ışınlarının kontrolsüz olarak cilde ulaşması, hücre DNA’sında kalıcı hasar oluşturur. Bu da zaman içinde deri kanserlerinin oluşmasını tetikler.
Güneş ışınları 200 ile 400 nanometre (nm) dalga boyutunda olup UVC (Ultraviyole-C) UVB (Ultraviyole B) ve UVA (Ultraviyole A) olarak sınıflanır.
Derideki etkilerden UVA ve UVB sorumludur. UVB kısa dalga boyuna sahip olup, 290-320 nanometre arasındaki ışınlardır ve kış aylarında yoktur.
Bu ışınların etkisi şöyle sıralanabilir:
1) UVB, UVA’dan 800 kat daha etkilidir.
2) Melanin pigmentini artırır.
3) Bağışıklık sistemini baskılar.
4) Güneş yanığına sebep olur.
5) DNA hasarı yapar.
6) Cildin dejenerasyonuna neden olur.
Melanom, yani ben kanseri dünyada en sık görülen üçüncü kanser tipidir. Bizim için en tehlikeli kanserlerden olan malign melanom, % 70 civarında UV ışınlarının etkisiyle ortaya çıkmaktadır. Malign melanom, normal bir ben üzerinden gelişebildiği gibi cilt üzerinde aniden de oluşabilir. Bu nedenle hem var olan benlerin takibi hem de cilt üzerinde fark ettiğimiz her yeni lezyon önemlidir.
Benlerin takibinde büyüklük, renk farklılıkları, üzerindeki çıkıntılar ve çevre düzensizlikleri gibi birçok faktör değerlendirilir. Buna rağmen cildimizde aniden gelişen her lekelenme, kabarcık ya da yara da bir sinyal olabilir. Eskiden; var olan bir ben üzerinden malign melanom gelişme ihtimali 3’te 1 iken, herhangi bir şey yokken, deri üzerinde aniden bir malign melanom gelişme ihtimali 3’te 2’dir.
UVA ise yaz-kış yeryüzüne ulaşan uzun dalga boylu ışınlardır. 320 ile 400 nm arasında bulunmaktadır. Cildin daha derin tabakalarına nüfuz edebilir.
UVA ışınlarının etkileri de şöyle sıralanabilir:
1) UVB’den daha az zararlıdır.
2) Yeryüzüne, UVB’den 20 kat daha fazla ulaşır.
UVA, oturduğumuz odada, bindiğimiz araçta bile bulunur ve camdan geçebilme özelliğine sahiptir. Bu nedenledir ki, güneş koruyucu kullanılırken, evin içinde dahi cilde uygulanmasını önermekteyiz.
Güneş ışınlarının ilk göze çarpan etkisi güneş yanığıdır. Yoğun güneşlenmenin hemen ardından 1 ila 6 saat içinde söz konusu yanıklar kendini gösterir. Birinci gün ile üçüncü gün arasında şiddetlenir ve 4-5 gün içerisinde ise geriler. Güneş yanığında su bazlı kremler, ağrı kesiciler ve gerekirse kortizonlu kremler verilerek iyileşme sağlanır.
