Tyra Banks’in yeni misyonu, 44 beden olup modellik yapmaya can atan insanlara danışmanlık yapmak. Banks, “Büyük beden aslında gerçek Amerikan kadınını temsil ediyor. Kaldı ki, tüm bu kadınlar gayet sağlıklı” diyor. Centers for Disease Control and Prevention’a göre ise aynı kadınlar olması gereken kilodan 10 kg daha fazla.
Ancak gitgide artan doktor ve çalışana göre yaşam şekli ve genetiğin kadın sağlığı üzerindeki etkisi daha önemli. Genel Cerrah Doktor Regina Benjamin de sağlığın giysi bedeniyle bir ilgisi olmadığını belirtiyor.
Bu, Amerikan nüfusunun yüzde 33’ünü oluşturan (yüzde 34’lük obez kişiler dışında) fazla kilolular için iyi bir haber. Ancak az önce söylediğim gibi aynı düşüncede olmayan birçok uzman doktor da bulunuyor. “Fazla kilo” ve “sağlık” gibi bir bilgi vermek, onlara göre fazla kilolarla bağlantılı hastalıklardan dolayı sağlık masraflarının roket hızıyla ilerlediği bir toplumda tamamen sorumsuzluk.
Sağlıklı yağ konusundaki detaylar
Crystal Renn için en mükemmel şey herhalde kaslarını güçlendirmektir. Eskiden 43 kilo olan model, o dönemlerde bunalımdaydı. Sebze ve diyet kola dışında pek az besinle besleniyordu. Bugün baktığımızda ise onu reklam çekimlerinden podyumlara koşuştururken görüyoruz. Renn, “Şu an yaptığım işin kalitesi aynı enerjim gibi çok daha yüksek” diyor. 1.70 cm boy ve 77 kilo olmasına (yani fazlalıkları) rağmen kesinlikle çok daha sağlıklı görünüyor. En azından beden kitle indeksi bunu doğruluyor.
Doktorlar uzunca bir süre beden kitle indeksini hastanın sağlıklı olup olmadığını anlamak için kullandı. Normalin üzerinde çıkan kişileri de potansiyel sağlıksız olarak nitelendirdi. Ancak The Obesity Myth: Why America’s Obsession with Weight Is Hazardous to Your Health kitabının yazarı Paul Campos’a göre son zamanlarda yapılan ilgi çekici araştırmalar bunun tersini gösteriyor. Campos, beden kitle indeksi yüksek çıkmasına rağmen zayıf akranlarına göre akciğer kanseri, kronik bronşit, kansızlık ve osteoporoz gibi hastalıklara daha az rastlanılan insanlarla yapılan çalışmaları işaret ederek, “Sağlık ve kilo arasındaki bağlantı aslında çok fazla abartılıyor” diyor. (Örnek vermek gerekirse ağır olmak, osteoporozu engeller çünkü biraz ağırlık kemiklerin güçlenmesini sağlar.)
Obesity bültenlerinde yayımlanmış bir çalışmaya göre fazla kiloları olan insanlarda ölüm riski diğerlerine göre daha az olarak tespit edilmiş. O zaman içerde biraz fazlalık bulundurmanın bir mahsuru yok. Oxford Üniversitesi araştırmacılarından Konstantinos Manolopoulos, az miktarda yağın faydası bile olduğunu söylüyor. Armut tipte bedene sahip olan kadınlar sonunda neşelenebilir. Kalça, basen ve popodaki yağlar kimyasal olarak sabittir ve sabit olan yağlar sindirim sırasında ortaya çıkan zararlı bileşikleri kapana kıstırır. Kalça yağı aynı zamanda bedenin şeker ve leptini işlemden geçirmesine yardımcı olan adiponektin salgılayarak iştahı düzenler.
Bilimle desteklenen “yağları kabullenme hareketi” başka bir noktaya dikkatleri çekiyor: Fazla kilolar ideal olmayabilir ama bilinen bir gerçek var; o da diyetten daha iyi olduğu. Araştırmalar sonucunda aşırı derecede kısıtlayıcı diyetlerin zaman içinde metabolizmayı yavaşlattığı dolayısıyla kalpte stres yarattığı, bunun dışında da uzun vadede kilo almaya neden olduğu anlaşıldı.
Lessons from the Fat-o-Sphere: Quit Dieting and Declare a Truce with Your Body kitabının yazarlarından Kate Harding, iki kez toplam kilosunun yüzde 20’sini verip ardından aynen geri almış bir kişi. Ancak artık yağları kabul etmiş ve merak ettiği şey sadece şu: Ya kilolu olmamak için verilen bunca çaba aslında kilolu olmaktan çok daha büyük bir sağlık sorunuysa?
Sağlıklı yağ karşıtı görüşler
Yağ karşıtları, diyetin daha kötü olduğuna dair bir ihtimal vermiyor. Onlar için kilo vermek, her ne kadar zor olsa da sağlık için buna değer. Bazı araştırmalar ekstra kiloların göğüs kanseri riskini arttırdığını ortaya koyuyor. Cleveland, Lakehealth System’den kilo kontrolü servisinden Barbara Berkeley, kolesterol değerleri ve tansiyonu normal olan kilolu kadınlar arasında yüksek oranda kalp hastalıklarına rastlandığını belirtiyor. “Bir başka deyişle, biraz kilo sağlıklı görünse bile ilerleyen süreçlerde, kişinin aslında iyi olmadığını anlarız” diyor. (Peki o zaman kilolu insanların birçok hastalıktan uzak ve daha uzun yaşadığıyla ilgili çalışmalar ne demek oluyor? Berkeley, kilolu kişilerin normal kilonun altındakilere nazaran daha dayanaklı olduğunu, dolayısıyla da eğrinin bu yüzden bozulduğunu iddia ediyor.)
Kaldı ki bir diğer konu daha var o da yağın bedendeki yerleşimi. Çok fazla yiyerek kilo aldığın zaman ağırlıkların nereye gittiğini kontrol edemezsin. Kalçadaki yağ yararlı olabilir ancak göbekteki değildir. Sebebi, iç organlarına doğru sızıp onları erimiş mum gibi sarması ve kanser ve koroner hastalıklara neden olan zararlı yağ asitlerinin salınmasına neden olmasıdır.
Berkeley’in çalışmasına göre kilo aldıktan sonra birçok hasta doktora veya spor salonuna gitmeye utanıyor. Kendisi kilolu olmanın hiçbir doğru tarafı olduğunu düşünmüyor. Bir zamanlar avcılık ve toplayıcılık yapan insanoğlunun zayıf olarak evrimleştiğine inanıyor.
Bu konuda yalnız da değil. Lincoln Üniversitesi çok yakın bir zamanda mezuniyet için koyduğu beden kitle indeksi sınırı yüzünden haberlere manşet oldu. Okulun kararına göre değerleri 30’un altında olanlara diploma verilmeyecekti. (Meydana gelen halk protestosundan dolayı üniversite bu kararını iptal etmek zorunda kaldı.) Hem Alabama hem de Kuzey Carolina, kilolu devlet çalışanlarından aylık sağlık sigortası olarak daha fazla ücret alacağını açıkladı. Bunun dışında büyük market zinciri Whole Foods firması çalışanlarına gönüllü teşvik programı imkânı tanıdı. Yeni uygulamaya göre çalışanların beden kitle indeksi ne kadar düşük olursa o kadar fazla pirim alacaklar.
Sonuç olarak Berkeley, “Kalbin en fazla yumruğun kadar bir büyüklüğe sahiptir. Böyle küçük bir kasa kocaman bir bedenin yükünü taşıttırmak, büyük bir arazi aracına küçük bir motor koymaya benzer” diyor.
Beden kitle indeksinin ötesinde
Eğer her iki tarafın aynı fikirde olacağı bir konu varsa o da budur: Fitness her zaman kilit nokta. Kilolar beden yağındaki farklılıklar kadar önemli değil. Cornell Üniversitesi Weill Medical College profesörlerinden Doktor Margaret Lewin, “Son zamanlarda beden kitle indeksinin ötesine bakmaya efor gösteriliyor” diyor. Eski tarz ölçümler belli bir amaca hizmet ediyor olmasına rağmen eksiklikleri ortada. Harding, Shapely Prose adlı blogunda “BMI Project” adı altında çeşitli ölçülerdeki insanların beden kitle indeksini değerlendiriyor. Burada normal kilonun altında olandan marazi şekilde obez olan insanlara kadar birçok kişinin fotoğrafı var. Ancak çoğunlukla hepsi iyi, hatta normal görünümlü. Son fotoğrafta ise Harding kendinin yoga yaparken çekilmiş bir fotoğrafını koymuş. Onun beden kitle indeksi kategorisini soracak olursan: “Obez!”
Herkesin ortak görüşü egzersizin şart olduğu yönünde. Güney Caroline Üniversitesi’nden Profesör Doktor Steven Blair bunun için “Kilodan bağımsız olarak ölüm riskini yüzde 50 arttırdığı ortada” diyor. Aerobik egzersizleri ve dayanıklılık çalışmaları bel kısmındaki yağlarla mücadele eder. Bilim adamları idman yapmanın düzgün bir vücut oluşturmaktan daha önemli olduğunu belirtiyor. Blair, “Spor salonuna giden kilolu bir kız, zayıf ama ham bir kıza göre kiloya bağlı hastalık çıkarma riski olarak bakıldığında daha avantajlı” diyor.
Yağı kabul eden taraf kafaları karıştırsa bile bu bilgi gerçekten güvenilir. Bedenini saran ekstra bir çemberin sağlıklı veya sağlıksız olduğu tartışılır ancak bilinen tek gerçek, aktif olmanın önemli olduğudur. Yakın zamanda Ellen DeGeneres Show’a konuk olan Oskar’lı aktris Mo’Nique, programda kendini nasıl şekle soktuğunun hikâyesini anlattı. Bir gün kilosundan memnun bir şekilde aynanın karşısında çıplak olarak dururken kocası ona kaç kilo olduğunu sormuş. Cevabı 118 kilo olunca eşi: “Aman Tanrım! Bu, çok fazla. Ben seninle tüm hayatımı geçirmek istiyorum” demiş. Bu olaydan beri 20 kilo vermiş. Kendisi kesinlikle zayıf değil, beden kitle indeksine göre de muhtemelen obez kategorisinde yer alıyor. Ancak egzersiz yaparak iç organlarının etrafındaki yağları eritmeye çabalıyor. “Herkes sıfır beden olamaz. Fakat hem sağlıklı hem de iri bir insan olunabilir” diyor.
Derleyen: Tuğçe Tekmen / İllüstrasyon: Sean McCabe
