En çok karşılaşılan sağlık sorunları için hangi ilaçların gerektiğini bildiğini mi düşünüyorsun? Tekrar düşünmende ve bu yazıyı okumanda fayda var.
Evindeki ecza dolabında birçok ilaç olabilir. Ancak bunların hangisinin neye iyi geldiğini bilmiyor olabilirsin. Yapılan bir çalışmaya göre, insanların sadece yüzde 41’i satın almadan önce ilaçların içeriğini biliyor. Yaklaşık yüzde 70’lik kesim ise, kullandığı bazı ilaçların içinde ne olduğuna dair hiçbir fikre sahip değil.
Çabuk çözüm bulman için sana bir rehber hazırladık. Elbette hasta olduğunda doktora başvurmalısın ama bazı rahatsızlıklara hangi etken maddelerin iyi geldiğini bilmen son derece önemli. Böylece prospektüs okuma alışkanlığı da edineceğini umuyoruz.
RAHATSIZLIĞIN: Alerji
SEÇENEKLERİN: difenhidramin, feksofenadin, setirizin, loratadin
EN İYİSİ: setirizin
Bu gruptaki (tümünün de ismi zor telaffuz edilen!) ilaçlara genellikle antihistamin adı veriliyor. Bunlar mevsimsel hapşırık ve burun akıntısına iyi geliyor. Kentucky’deki Family Allergy & Asthma’dan Doktor James Sublett, “Araştırmalar setirizinin, aşırı aktif bağışıklık sisteminin alerjen maddelere gösterdiği tepkiyi en etkili şekilde azaltan etken madde olduğunu gösteriyor” diyor. Ancak bu madde, kullanıcıların küçük bir bölümünde uyku hâline sebep oluyor. Eğer yatıştırıcı etkisi olmayan bir şey istiyorsan, loratadin içeren bir ilaç ya da daha doğal bir şey alabilirsin. Illinoisli Bağışıklık Sistemi ve Alerji Uzmanı Sakina Bajowala, “Araştırmalara göre birkaç damla nane yağı damlatılmış tuzlu burun spreyi, burun tıkanıklığına iyi geliyor” diyor.
RAHATSIZLIĞIN: Baş ağrısı
SEÇENEKLERİN: ibuprofen, asetilsalisik asit, naproksen
EN İYİSİ: ibuprofen
Güney Kaliforniya’daki Baş Ağrısı Merkezi’nin yöneticisi Doktor Andrew Blumenfeld, yukarıdakilerin hepsinin ağrıyı geçirdiğini ancak ibuprofen gibi antienflamatuvar maddelerin daha çabuk etki ettiğini belirtiyor. Bu etken madde, baş ağrısında önemli rol oynayan prostaglandin adlı doğal kimyasalın üretilmesini durduruyor. İbuprofen ayrıca baş ağrısını tetikleyen iki yaygın nedeni daha hafifletiyor: Gergin boyun kasları ve şakaklardaki şişkin damarlar. Uzmanlar bunu ateş için de alabileceğini çünkü prostaglandinlerin yüksek ateşle bağlantılı olduğunu söylüyor.
RAHATSIZLIĞIN: Ufak bir kesik
SEÇENEKLERİN: neomisin, iodine, izopropil alkol
EN İYİSİ: bunların hiçbiri
Şikago’daki Northwestern Memorial Hastanesi’nden Acil Servis Hekimi Rahul Khare, “Eğer çiğ tavuk eti kesmek için kullandığın bir bıçakla elini kestiysen, önce sabunla bölgeyi yıka. Ardından beş dakika boyunca akan soğuk suya tut. Bu, enfeksiyonu engellemek için yapabileceğin en etkili şeydir” diyor. Bölgeyi iodine içeren bir solüsyonla veya izopropil alkol kullanarak temizlemeye kalkarsan, yaralı deri hücrelerini daha da tahriş eder ve iyileşme süresini uzatmış olursun.
RAHATSIZLIĞIN: Kaşıntı
SEÇENEKLERİN: aloe, kalamin, hidrokortizon, difenhidramin
EN İYİSİ: kalamin
Drug and Therapeutics bültenlerinde yayımlanmış bir makalede, antihistamin ve topikal hidrokortizon gibi etken maddeleri içeren ilaçların, böcek ısırıkları gibi cildi tahriş eden durumlara karşı pek etkili olmadığı belirtiliyor. Khare, kaşınan bölgeye buz koyup ardından da kalamin içeren bir losyon sürmeni tavsiye ediyor. Bu maddenin içindeki bitki özlü doğal kimyasallar cildin soğuyup yatışmasını sağlar. (Tekrarlayan kaşıntılar için doktora gitmelisin.)
RAHATSIZLIĞIN: Tıkanıklık / öksürük
SEÇENEKLERİN: guaifenezin, psödoefedrin
EN İYİSİ: guaifenezin
Psödoefedrin gibi tıkanıklığı açan ilaçları ilk belirtileri görür görmez içmek, genizdeki damarların büzüşmesine, burun ve sinüslerin kurumasına neden olur. New York’taki Beth Israel Tıp Merkezi’nden Bütünleyici Tıp Bölüm Başkan Yardımcısı Doktor Roberta Lee, akciğerlerin çok doluysa, mukusu incelterek kolayca atılmasını sağlayan guaifenezin maddesini içeren bir ilaç almanda fayda olduğunu belirtiyor. Alırken yanında büyük bir bardak su iç. Su hem boğazını rahatlatır, hem de ilacın çabuk parçalanmasını sağlar.
RAHATSIZLIĞIN: Uçuk
SEÇENEKLERİN: asiklovir, pensiklovir
EN İYİSİ: asiklovir
Uçuk, HSV-1 adı verilen ve tedavi edilemeyen bir çeşit herpes virüsünden kaynaklanan, çok tatsız bir rahatsızlık. Ama kontrol altına alınabilir. Tedavide hızlı davranmak çok önem taşıyor: Uçuk çıkmaya başladığını hissettiğin an, yani kızarıklık, karıncalanma ve kaşıntı gibi belirtileri ilk fark ettiğinde, bölgeye hemen asiklovir içeren bir krem sürmeye başla. (Sık uçuğun çıkıyorsa bu krem hep elinin altında olsun.) Günde beş kez olmak üzere 10 gün boyunca kremi sürmeye devam et. Lee, makyaj çantanda mutlaka 30 SPF’li bir dudak kremi de bulunması gerektiğini söylüyor: “Güneşe maruz kalmak uçuğu tetikleyebilir, bu nedenle dışarı çıkarken her zaman dudaklarına SPF’li bir dudak kremi sürmelisin.”
RAHATSIZLIĞIN: Boğaz ağrısı
SEÇENEKLERİN: benzidamin kombinasyonları, mentol, ibuprofen
EN İYİSİ: benzidamin kombinasyonları ve ibuprofen
Tatlı pastilleri bir kenara bırak. Bunların lezzeti güzel olabilir ama etkisi çok azdır. Mentolden daha güçlü olan benzidamin antienflamatuvar bir maddedir ve vücutta iltihap oluşumuna sebep olan faktörleri önler. Bu maddeyi içeren bir boğaz spreyi kullandığında ağrıyı geçici olarak rahatlatırsın. Yanında bir tane de ibuprofen içeren ilaç alırsan, ağrılı iltihabı azaltabilirsin. Bunun dışında çayına biraz bal ekleyerek doğal yoldan da ağrıyı hafifletmen mümkün. Bal, doğal antienflamatuvar ve antibakteriyel maddeler içerir. İnternetten satın alabileceğin Manuka balı, en iyi seçenek. Bulamazsan süzme çiçek balını çayına ekleyip içebilirsin. Böylece daha hızlı iyileşeceksin.
ECZA DOLABI EFSANELERİ
Aşağıdaki doğru ve yanlışlara göz atarak ilaç bilgini genişlet.
1/ İlaçların son kullanma tarihi geçtiği anda çöpe atmalısın.
YANLIŞ Doktor Rahul Khare, ağrı kesici ve grip ilaçlarını günü dolduktan sonra da almanın bir mahsuru olmadığını belirtiyor: “Bunlar kutu üzerindeki son kullanma tarihinden bir ya da iki ay sonra bile etkili olur; ancak süresi altı ay geçtikten sonra hiçbir ilacın alınmasını önermiyorum.” Sıvı şuruplar ise bu konunun dışında kalıyor. Bunların tadı zaman içinde ekşiyor.
2/ Eğer verilen ağrı kesici yeterli olmuyorsa, dozu arttırmanda bir sakınca yok.
YANLIŞ Temple Üniversitesi Eczacılık Fakültesi’nden Klinik Eczacılık Profesörü Patrick J. McDonnell, “Asetilsalisik asit ve ibuprofen gibi bazı etken maddelerin maksimum alınabilecek dozları vardır. Prospektüste yazandan daha fazlasını almanın bir faydası olmaz; dahası toksik etki yapabilir” diyor. Eğer daha fazla ilaca ihtiyacın olduğunu düşünüyorsan, diğer tedavi seçenekleri için doktorunla konuşmalısın.
3/ Her üç ayda bir diş fırçanı değiştirmelisin.
DOĞRU Bostonlu Diş Hekimi Nicole Holland, “Düzenli olarak fırçanı temizliyor olsan bile, hırpalanmış fırça kıllarını tamir edemezsin” diyor. Bunlar aşınmaya başladığında diş fırçanın etkisi azalır. Kılların düzgün ve bozulmamış olduğundan emin olmalısın. En iyisi değiştirme zamanını bir kenara not et.
4/ İlaçlarını banyo dolabında saklamanın bir zararı olmaz.
YANLIŞ Aslında ilaçlarını yatak odanda tutman daha iyi. McDonnell, “Banyonun nemli havası ve ısı değişiklikleri, ilaçların daha hızlı bozulmasına neden olabilir” diyor. İlaçlarını her zaman kuru ve güvenli bir yerde saklamalısın. Buzdolabında saklanması gereken ilaçlar prospektüste belirtilir.<p>
5/ Sağlık Bakanlığı eczanelerde satılan bütün ilaçların denetimini yapar.
KISMEN DOĞRU Ülkemizde tıbbi ilaçlara Sağlık Bakanlığı tarafından ruhsat veriliyor ve denetimleri yapılıyor. Ancak reçetesiz olarak satılan besin takviyelerine (‘bitkisel veya bitki özlü devalar’ olarak geçiyor) Tarım Bakanlığı tarafından izin veriliyor. Bu izinleri almak da son derece kolay olabildiğinden, doktoruna danışmadan bitkisel bile olsa ilaç almamalısın.
Derleyen: Selen Can
