İlişkinin başında “mükemmel âşık” olan sevgilin, sürekli seni suçlamaya mı başladı? İlk günlerin güzelliğine sığınıp hatayı kendinde arıyor olabilirsin. Ama kimbilir, belki de narsist biriyle berabersin. Öz güvenini daha fazla yitirmeden gerçekleri gör.
Yazı: Pınar Şen
İlişkinin başında hayranlık duyduğun erkek bir anda kendini beğenmiş birine dönüşüyor. Sen ondan iltifat duymazken, o devamlı senden (ve aslında herkesten) iltifat bekliyor. Dahası, seni eleştirmeye başlıyor. O kadar ikna edici ki, ona hak veriyor ve sürekli hatalı olduğunu düşünmeye başlıyorsun. Bir dakika… Bu işte bir yanlışlık yok mu sence?
Narsisizm çoğu zaman öz güven ile karıştırılabiliyor. Memorial Şişli Hastanesi Psikoloji Bölümü’nden Klinik Psikolog Zeren Okçuoğlu Kadıoğlu, “Narsisizm, genellikle bencil ve kendini beğenmiş kişileri ifade etmek için kullanılıyor. Ancak psikolojik açıdan değerlendirildiğinde bu bir kişilik bozukluğu” diyor. Narsist kişilerle birlikte olan insanlar, uzun vadeli bir ilişkide güçsüz düşüyor. Peki, bir insan neden narsist olur? Zeren Okçuoğlu Kadıoğlu, “Temelinde, çocukluğunda koşulsuz sevgi alması gereken kişiler tarafından reddedilmiş olması yatıyor olabilir. Bu kişilerin öz güveni genellikle yüksekmiş gibi görünür ama aslında oldukça kırılgandırlar. Eleştiriyle başa çıkamazlar ve bu onlara ezilmişlik hissi verir” diyor.
Narsist Erkeğin Anatomisi
Partnerin ilk başlarda centilmen tavırlarıyla seni etkilemiş ve dünyanın en şanslı insanı gibi hissettirmiş olabilir. Ancak ilişki ilerledikçe bu centilmen erkeğin değişimine tanık oluyor ve eski günlere geri döndüğünüz, dengeli bir ilişki için çabalıyor olabilirsin. Kendini kötü hissetme. Bütün bunlar senden kaynaklanmıyor. Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Uzman Psikolog Reyhan Algül, “Narsist özellikleri olan biriyle bu dengenin sağlanması mümkün değil. İlişkinin ilk başında “mükemmel âşık” tablosu çizerler ve öz güven sanılan duruşları onları daha da cazip hâle getirir. Zaten narsist kişilerin başkalarına çekici gelen yanları çoktur ve genelde başarılı, iyi bir kariyer sahibi, zeki insanlardır. Karşı cinsi etkilemeyi kolayca başarırlar” diyor.
Bu tür erkekler dış görünüme önem verdiği için genellikle arkadaşlarının ve sosyal çevresinin de beğenip onaylayacağı, güzel, yetenekli, zeki kadınlar seçiyor. Fakat ilişki ilerledikçe, hızlıca idealleştirdikleri partnerlerini aynı hızda değersizleştiriyorlar. Eleştirmeye, sözel ve psikolojik şiddet uygulamaya başlıyorlar. Kendileri ve kendi ihtiyaçları çok önemli olduğu için de karşı tarafın ihtiyaçlarını görmezden geliyorlar. Psikolog Reyhan Algül “Örneğin narsist bir erkek, birlikte olduğu kadının kendi planlarına mutlaka uymasını ister” diyor. Tanıdık geldi değil mi? Bir anda en yükseğe çıkarıldıktan sonra gelen yere çakılma hissi tabii ki zor. “Neden böyle oldu?” diyerek kendini suçlamadan edemiyorsun. Bunu telafi etmek için zorlayıcı bir sürece girmiş bile olabilirsin.
Nedeni Kendinde Arama
Sorunlarınızla alakalı olarak partnerinle her konuştuğunda manipüle edilmen (narsist erkeğin hitabet yeteneği de iyidir şüphesiz) gerçeği görmene engel olabilir. Zamanını sürekli birini memnun etmeye çalışarak geçirmemelisin. Başkalarının mutsuzluğunun nedenini (sevgilin bile olsa) kendinde aramak seni sadece daha depresif bir ruh hâline sokar. Algül, “Sağlıksız ilişkiler ruh sağlığına zarar verir. Bir ilişki her zaman karşılıklı ve eşit alma-verme dengesi üzerine kurulmalı. Narsist bir erkek ne kadar çekici olursa olsun, bir kadına huzur veremez. Yıpratıcı ve örseleyici bir ilişki olur” diyor.
Peki, bu durumla nasıl başa çıkacaksın? Bir narsistle başa çıkmanın en iyi yolu, onun oyununun içinde yer almamak, yani onu önemsememek. Narsist her zaman etrafındakilerin ilgisinden beslendiği için, onu hayatından çıkarman en iyi seçenek olabilir. Algül, bir narsistle beraber olmanın tek iyi tarafı olduğunu söylüyor: “Onu tanımadan asla iyi erkeklerin ya da sana huzur verecek erkeklerin ayrımına varamayabilirsin.” Yani belki de bu ilişkiden öğrenmen gerekenler vardır. Olaya böyle bakarsan daha iyi hissedebilirsin: Yıpratıcı ama iyi bir tecrübe yaşıyorsun.
“Sevgilim Narsist mi?”
Liv Hospital Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Asena Akdemir, “Narsist kişilerin gerçek anlamda derinlikli bir ilişki kurması, duygusal bir yakınlık yaşaması oldukça güçtür çünkü diğerlerini kendilerinin bir uzantısı olarak görürler” diyor. Aşağıda yer alan tipik özelliklerden büyük bölümü sevgilinde bulunuyor, zaman ve mekândan bağımsız olarak sürekliliğini koruyorsa, narsist biriyle birlikte olma ihtimalin yüksek.
Benmerkezcilik: Dünyanın kendi ekseni etrafında döndüğünü, her şeyin kendiyle ilgili olduğunu düşünür. Hep kendine odaklıdır.
Empati kurmada yetersizlik: Başkalarının duygularını anlamak, kendini başkasının yerine koymak konusunda isteksiz ve başarısızdır.
Haklılık: Hemen her zaman kendini haklı görür ve istediği şey her ne ise elde etmeye hakkı olduğuna inanır.
Yüksek ego: Kendini diğer insanlardan daha üstün algılar.
Mükemmeliyetçilik: İster güç, ister para, ister mevki, ister aşk… Konu ne olursa olsun beklentileri hep yüksektir, mükemmele yakındır.
Kıskançlık: Sadece başkalarının başarılarını tehdit olarak algılayıp kıskanmakla kalmaz, başkalarının da onu kıskandığını düşünür.
Kural tanımazlık: İstediğini elde edebilmek için kuralların ve sosyal normların dışına çıkabilir.
Değersizleştirme: Tipik olarak önce insanları yüceltir, sonra da değersizleştirir.
İlgi ihtiyacı: Sürekli olarak başkalarının sevgi, ilgi, takdir ve hayranlığına ihtiyaç duyar.
Yargılayıcılık: Onun ihtiyaçlarını tam anlamıyla karşılamıyorsan vay hâline! Hatalarını acımasızca eleştirmekten, hatta seni sosyal ortamlarda bile rencide etmekten çekinmez.
Manipülasyon: Başkalarını manipüle etmekte oldukça ustadır.
İstismarcılık: Narsistlerin sık başvurduğu şeylerden biri de, ister açık isterse örtük olsun diğerlerini istismar etmek. Aşırı sevmek, aşırı koruyucu olmak, mahremiyete saygı duymamak, aşağılamak ya da fiziksel, sözel ya da cinsel güç kullanmak… Türlü şekillerde istismara maruz kalman kaçınılmaz olabilir.
Narsist kişilerin başkalarına çekici gelen yanları çoktur; genelde başarılı, iyi bir kariyer sahibi, zeki insanlardır.
