Soğuk bir gecede elinde bir kâseyle koltuğuna kıvrılmaktan keyif alan tek insan sen değilsin. Kış mevsiminde yemek yeme isteğimizin neden arttığını merak ediyorsan okumaya başla.
Bu süreci aynı uzun bir yemek koması tatili gibi hayal edebilirsin. Sonbaharın sonundan ilkbahara kadar birçok kişi sevdiği yiyeceklerin cazibesinden kendini alamaz. (Kurabiyeler, sıcak çikolata, peynirli makarna…) Havalar soğuduğunda insanda oluşan bu aşırı yeme isteğinin, hayatta kalma içgüdüsüyle mi, yoksa yüksek kalorili yiyeceklerin daha çok bu mevsimde ortaya çıkması nedeniyle mi oluştuğu hâlâ tam olarak bilinmiyor. Biz de bu sebeple yılın şu zamanında fazla yememene yardımcı olmak için bir takım tavsiyeleri ve elimizde olan teorileri bir araya topladık.
Canın karbonhidrat mı istiyor?
Eğer soğuk hava seni makarna, kurabiye, pasta ve benzeri diğer karbonhidrat içerikli yiyeceklere yönlendiriyorsa, nedeni, mevsime bağlı duygusal rahatsızlık olabilir. Uzun ve soğuk gecelerle başa çıkmak için kendini yemek yemeye vermek, gayet normaldir. Şimdiye kadar yapılmış olan birçok araştırma, yüksek kalorili ve yağlı yiyeceklerin insanda mutluluk hissi yarattığını gösteriyor.
Aynı anda hem mevsimsel depresyonun önüne geçmek hem de diyetine bağlı kalmak istiyorsan, somon gibi omega-3 bakımından zengin ve yağsız proteinler ile beslenmelisin. Omega-3 ruh haline olumlu etki ederken, protein de tok kalmanı sağlar. Ancak canın başka şeyler yemek isterse, yine sağlıklı yoldan şaşmamalısın. Mesela canın peynirli makarna çekerse, tam tahıllı çeşitlerden alıp içine yağsız protein ve (lif ve vitamin gereksinimi için) çeşitli sebzeler katabilirsin.
Diğer yandan eğer tatlı yemek istersen, bir bardak sıcak siyah çikolata içebilirsin. Bildiğin gibi siyah çikolata kalp hastalıkları riskini azaltır, sağlıklı kolesterol değerlerini arttırır ve ruh haline olumlu etki eder. Ayrıca, Yale Üniversitesi’nden araştırmacılar duş almak ya da sıcak bir şeyler içmek gibi fiziksel olarak sıcak olan aktivitelerin kişileri daha mutlu ve daha az yalnız hissettirdiğini belirtiyor.
Karanlık günlerde daha çok yemek yenir
Özellikle kış aylarında ortaya çıkan daha fazla yemek yeme isteğinin nedeni biyolojimiz olabilir. Massachusetts Üniversitesi Tıp Okulu’ndan kardiyolog Ira Ockene, sahip olduğumuz ilkel dürtülerin soğuk havalarda bizi stok yapmaya ittiğini belirtiyor. Ockene’in 2005 yılında yapmış olduğu ve ardından Nature dergisinde yayımlanmış olan çalışmasında, katılımcıların sonbahar aylarında ilkbahara göre her gün 86 kalori daha fazla tükettikleri, ayrıca yine sonbaharda yağ ve doymuş yağ bakımından en yüksek oranda beslendikleri ve kış geldiğinde de en az miktarda fiziksel aktivite yaptıkları gözlemlenmiş.
NPR ile yaptığı görüşmede, Ockene, “Güneş ışınları azaldığında biz, yiyecek arayışına geçeriz ve mümkün olduğunca kısa bir sürede tüketmek isteriz. Bu da günler kısaldığında neden daha fazla yemek yediğimizin bir göstergesidir” diyor.
Kış atıştırmaları sadece bir gelenek olabilir
Bazı bilim insanlarına göre ise kış kilosu biyolojik değil, çevresel bir olgudur. Kış aylarındaki tatiller, çoğunlukla yağlı yiyeceklerin yenmesine sebep olur. Tabii buna daha az fiziksel aktivite de eklendiğinde, insanların o dönemlerde birkaç kilo alması ve bahar geldiğinde tekrar eski haline dönmesi doğaldır.
Yapılan son araştırmalar kış aylarında neden sadece belli besinlere yöneldiğimize de ışık tutuyor. Maryland, Canadian Üniversitesi’nde yapılmış olan bir çalışma, yemek ile sevginin bağlantısını ortaya koyuyor. Bir örnek vermek gerekirse, büyükannenin yılbaşında, sadece senin için hazırladığı kurabiyeleri yemek, sana o kurabiyelerin diğer her şeyden daha çok lezzetli olduğunu düşündürtür. Bunun da nedeni, büyükannenle olan duygusal bağındır. O zaman sana verilebilecek en iyi tavsiye: Öncelikle tam tahıllılardan, yağsız proteinden ve taze sebze, meyveden oluşan dengeli bir diyeti izlemen ve arada sırada da sadece gerçekten sevdiğin yiyeceklere zaman ayırman olacaktır.
