Her spor salonunda ilaç takviyesi alan biri ve ele verdiği ipuçları vardır.
Steroid kullanan birini tanıyor musunuz? Yasa dışı olduğuna göre bu soruya herkesin yanıtının hayır olmasını dilerdik ama maalesef bu yola başvuran erkekler olduğunu biliyoruz. Spor salonlarında heybetli bedenleriyle dikkat çeken adamların kaçı çelikten bedeli ödedi, kaçı bir iğnenin ucunda duruyor? Artık bu soruya kesin cevap verebilirsiniz çünkü steroid kullanan adamları anlamanın yollarını anlatıyoruz.
Bu konuda bize rehberlik eden müsabık BJJ ve doğal vücut geliştirme sporcusu Ethan Benda, bu şüphelerin merkezinde olmaya alışkın biri. Yaşını (42) ve formunu (hayli cüsseli) göz önüne alınca, insanların neden otomatik olarak steroid kullandığını varsaydığını anlayabildiğini söylüyor: “40’lı yaşlarımda 20’li yaşlarımda olduğumdan daha iyi görünüyorum. O yüzden ‘Bu adam kesin bir şeyler kullanıyordur’ diye düşünüyorlar.”
Maruz kaldığı bu önyargı, aynı zamanda kişisel antrenör olan Benda’ya başkalarına karşı önyargılı olmamayı öğretmiş. Buna öğrencileri de dahil ki büyük kısmı, doktoru tarafından hormon replasman tedavisi önerilen orta yaşlı adamlardan oluşuyor. “Size şunu söyleyeyim; hormon replasman tedavisi gören adamlar, genelde sizin şüphelendiğiniz kişiler olmuyor” diyor. Aldıkları testosteron takviyeleri fiziklerini gözle görülür biçimde değiştirecek miktarlarda olmuyor. Ama antrenman için enerji verdiği ve daha hızlı toparlanmalarını sağladığı bir gerçek. Bu avantajları daha iyi bir ruh haliyle ve daha yüksek bir libidoyla da birleşince, öğrencilerinin ilaçlardan beklentileri de gerçekleşmiş oluyor.
“Aslında çoğu define kaslarla iri yarı görünmekten ziyade, daha iyi hissetmenin peşindeler. Bunun için de ilaç takviyesinin peşine düşüyorlar” diyor.
Endüstriyel kuvvet ilaçları kullanan kişileri tespit etmek ise pek kolay değil. Kariyeri boyunca dünyanın farklı bölgelerinde eski steroid kullanıcılarını tedavi eden Dr. Michael Scally, “Bana steroid kullandığını itiraf eden erkeklerin yüzde 90’ı vücut geliştirme sporcusu gibi bile görünmüyor. Bu kişilerin yağ oranı sanılanın aksine yüzde 6-8 arasında olmuyor. İri cüsseli olmuyorlar. Yaşları 20, 30, 40 skalasında görünüyor. Steroid kullanmalarının tek sebebi, daha hızlı forma girmek” diyor.
Aykırı Değerler
En görünür gerçeklerle başlayalım. Başarılı bir steroid süreci geçiren insanı kesinlikle anlayabilirsiniz. Harvard Tıp Fakültesi’nden Psikiyatri Profesörü Dr. Harrison Pope, yağsız kitle indeksi yani FFMI’yı geliştiren kişi. Bu oran boyunuz, kilonuz, yağ yüzdeniz hesaplanarak ortaya çıkıyor ve fiziksel sınırlarınıza ne kadar yakın olduğunu gösteriyor.
Pope bu yöntemi Boston bölgesindeki çok sayıda steroid kullanıcılarını, aynı salonlardaki steroid kullanmayan kişilerle kıyaslayarak geliştirdi. Ayrıca farklı dönemlerden vücut geliştirme sporcularını da inceledi. Pope ve asistanları 1995 yılında yaptıkları bir çalışmada, steroidlerin kolayca bulunamadığı yıllar olan 1939 ila 1959 arasındaki Mr. America şampiyonlarının yağsız kitle indekslerini araştırdı. İnceledikleri kişiler arasında ikonik vücuduyla B filmlerinin yıldızı olan Steve Reeves de yer alıyordu. Ortalama yağsız kitle indeksi 25,4 çıktı ve en yüksek oran, 1948 yılında Mr. America olmayı başaran George Eiferman’a (27,7) aitti. Bugün bile antrenman ve beslenmeye dair bildiğimiz her şeyin ışığında, 20’li yaşların ortasındaki yağsız kitle indeksi, doğal vücut geliştirme sporcuları için tavan sayılıyor. Yani bu oranı yüzde 26 ila 27’nin üzerinde olan kişiler aslında şüpheli.
Yani en basit ipucu bu: Yağ oranı ciddi oranda düşük ama steroid öncesi çağdaki vücut geliştirme şampiyonlarından daha büyük kaslara sahip olan kişiler, muhtemelen o dönemdeki kişilerin kullanmadığı ilaçları kullanıyorlar.
Bununla birlikte yağsız kitle indeksi 25’in altında olan kişiler de tamamen aklanıyor sayılmaz. Pope ve ekibinin 2011 yılında yaptığı bir başka araştırmada, steroid kullanan kişilerin yağsız kitle indeksi ortalaması 23,3 çıkarken, kullanmayan kişilerde bu oran 22,8’di; yani arada pek fark yoktu. Araştırma sonucu, büyüme hormonu ya da steroidlere ek olarak insülin benzeri büyüme faktörü kullanan kişilerin yağsız kütle indeksinin de ortalama 26,2 olduğunu söylüyordu.
Buradan başka bir anlam daha çıkıyor: Sadece steroidlerle sahip olunabilecek bir vücut yapmak istiyorsanız, steroidlerden fazlasına ihtiyacınız var.
Pope’un araştırmaları steroid kullananlarla kullanmayanlar arasındaki en belirgin farkı da ortaya koyuyordu. İncelemelere göre steroidler omuz eklemine yapışan kasların (kanat, trapez, göğüs, omuz ve üst kol) boyutunu genişletiyordu. İlginç bir şekilde steroidlerin neden olduğu akneler de sıklıkla bu bölgede görülüyordu. Yani kendi ekosistemini taşıyacak büyülükte trapez kaslarına sahip kişiler, muhtemelen ilaçlardan destek alıyor diyebiliriz.
Yan Etkiler
Şimdiye dek başarılı bir şekilde steroid kullanan kişilerin, daha etkileyici görünmek adına yarattığı kasti etkilerden bahsettik. Ancak steroid hakkındaki en belirgin özellikler aslında istem dışı meydana gelen etkilerdir. Men’s Health fitness yazarı Lou Schuler kendi deneyimlerinden yola çıkarak şöyle örnekliyor:
“1990’lı yıllarda kendi spor salonumu açmıştım. Koridorda sesi benden bir oktav daha alçak birinin telefonda konuştuğunu duydum. Müsabık vücut geliştirme sporcusu Heather Tristany olduğunu fark ettim. (İsmini Google’da arattığımda, kariyerine porno yıldızı olarak devam ettiğini gördüm.) İlaçlar bu kadının ses tellerini kalınlaştırmıştı. Üstelik sesi erkeksi bir hal almakla kalmamıştı, aynı zamanda kasları ve keskin hatlı çenesi de AAS olarak bilinen (anabolik-androjenik steroidler) ilaçların etkisinde olduğunu gösteriyordu. Çünkü testosteron türevi olan bu kimyasallar anabolik özelliklerinin (kas inşa edici) yanında androjenik (erkekleştiren) özellikler de taşıyor.
Vücudunuza bir kez testosteron verdiğiniz zaman, vücudunuz bu hormonu üretmeyi bırakır. En belirgin etkileri de belinizin aşağısında görülür. Hareketsiz kaldığında kilo alıp büyümeye yatkın olan bedenlerimizin aksine, işini yapmayan testisler küçülmeye başlıyor.
Vücudunuzdaki steroid miktarını büyük ölçülerde yükseltmek, vücudunuzun bu hormonu östrojen gibi diğer steroid türü hormonlara dönüştürmesine neden olur. Bu da jinekomastiye (meme uçlarınızın arkasında beze dokularının birikmesi) yol açar. Testosteron vücudunuz tarafından ayrıca dihidrotestosterona dönüştürülür; bu da kellik ve kansere neden olmayan iyi huylu prostat büyümesine yol açar.
İfşa Testi
Scally steroid uzmanlığında alışılmadık bir yol izledi. Başladığında 35 yaşındaydı ve bel çevresi 40 inçti (101 cm). Tıp fakültesinde duyduğu bir sözü unutamıyordu: “Yaşlandığınızda bel çevreniz inç olarak yaşınızdan fazlaysa, sağlığınız tehlikededir”. Bu da onu spor salonuna götüren etken oldu ve gittiği andan itibaren steroidlerle ilgili sorulara maruz kaldı. Başlangıç kürleri hakkında dahi pek bilgili olmayan bir anestezi uzmanı olan Scally’e gelen sorular, bu ilaçların nasıl kullanılacağından ziyade, ne gibi sonuçlar doğurduğuydu. Scally, “Duyduğum en zor soru ‘Anabolik steroidleri kullanmayı bıraktığımda başıma neler gelecek?’ sorusudur” diyor.
1990’lardaki yaygın görüş, steroid kullanan insanların belirli bir sürenin sonunda doğal hormon üretimine döndüğü, fiziksel ve duygusal dengenin düzeldiği yönündeydi. Ancak Scally bunun o kadar da basit ve öngörülebilir olmadığını fark edenlerden. Zira geçmişte bu kürlere giren birçok kişiye doktorlar tarafından anabolik steroid kullanımı nedeniyle meydana gelen hipogonadizm teşhisi konmuş durumda. Semptomlar arasında kas ve kuvvet kaybı, yağ kütlesi artışı, kemik yoğunluğu kaybı, uyku bozukluğu, cinsel disfonksiyon, depresyon, asabiyet ve yorgunluk da yer alıyor. Çünkü vücut sperm üretmeyi bıraktığı zaman kullanıcılar, bıraktıktan sonra bile aylarca ya da yıllarca kısır (steril) kalıyor.
Scally bu sebeplerle bazı kullanıcıların doktorunu ya da yakın arkadaşlarını kandırmaya çalıştığını söylüyor. Çünkü küçülmüş testislerinizle ve kısırlığınızla bir aile kurmaya çalışmak ya da jinekomastiden veya ergenlik sonrası aknelerden mustarip olmak, sizi yalan söylemeye itebilir.
Fakat yine de bu problemlerden bazılarının başka açıklamaları olabilir. Akne ve doğurganlık sadece steroid kullanımıyla nitelendirilemezken, jinekomasti de ergenlik çağındaki erkeklerin neredeyse yüzde 50’sinin başına gelebiliyor. Bazılarının jinekomasti rahatsızlığı ilerleyen yıllarda geçerken, bazılarınınki ise daimi oluyor.
Bu nedenle en net cevabı kan testleri veriyor. Scally, “Birinin kanında hCG (“insan koryonik gonadotropin”) adlı hormon varsa, bu kişinin steroid kullandığına bahse girebilirsiniz” diyor. Zira bu hormon hamile kadınlarda salgılanırken, aynı zamanda testis çekilmesini düzeltmek ve testosteron seviyesini normal seviyelere getirmek amacıyla da kullanılıyor.
Göz Küresi Testi
Elbette spor salonunda şüphelendiğiniz adama kan testi yapma şansınız olmayacak. Veya testislerine, dikkatlice göğüslerine veya yüzündeki aknelere bakmaya da çalışmayacaksınız. Ama merakınız da geçmeyecek. Keza Google’da “Birinin X olduğunu nasıl anlarım” kalıplarını arattığınızda, ilk sırada “Birinin yalan söylediğini nasıl anlarım” çıkarken, ikinci sırada “Birinin steroid kullandığını nasıl anlarım” geliyor.
Kesin Olarak Anlamanın Yolu
Normalden hızlı gerçekleşen bir gelişim sürecinin iyi bir gösterge olduğunu söyleyen Benda, “Üç yıllık bir ağırlık kaldırma sürecinin ardından kas kazanım hızı belirgin bir şekilde yavaşlar. Biri bana bu yıl 11 kg kas kütlesi kazandım derse, bu kişi ya bu sporda yenidir, ya ilaç kullanıyordur ya da sallıyordur” diyor.
Bir başka gösterge ise bir kişinin kas kaybetmeden ya da yağlanmadan, aylar boyunca sürekli olarak yarışmaya hazır bir kapak modeli gibi görünmesidir.
Ancak bu bile kesin bir gösterge sayılmaz. Çünkü bunun altında genetik yatkınlık da yatıyor olabilir. Benda, “15 yıl boyunca steroid kullanım belirtilerinin tamamını gösteren biriyle çalıştım ancak gerçeği, yani ilaç kullanmadığını biliyordum. Asla yorulmuyor, hızlıca kas kütlesi inşa ediyor ve düşük yağ oranını yıl boyunca koruyordu. Ancak bu kişi, çalıştırdığım yüzlerce sporcu arasındaki tek örnekti. Bu tip kişilerle nadiren karşılaşırsınız” diyor.
Öte yandan birinin geçmişte veya şu anda ilaç kullanıp kullanmadığını anlamanın sinsice bir yöntemi daha var: Onunla steroidler üzerine konuşmak. Scally, “Sıradan bir anabolik steroid kullanıcısı, androjenler hakkında birçok doktordan daha fazla bilgiye sahiptir” diyor. Bu kişi doktor olmadığı sürece, erkek hormonları hakkındaki derin bilgilerin kişisel tecrübelerden geldiğini anlayabilirsiniz.
