Uykuda bedenin hareketsiz olsa da, beynin ve hayal gücün durmak bilmiyor.
– Aslında bütün olay, beyin sapı denilen yerde başlıyor. Vücudunu uyku moduna sokuyor ve sen REM uykusuna daldığında tüm kas hareketlerini durduruyor. Gözlerin hariç her yerin geçici olarak paralize oluyor. (Bu iyi bir şey, aksi hâlde düşlerini fiziksel olarak canlandırıyor olurdun.)
– Bu sırada, beyin sapındaki sinir hücreleri tesadüfi şekilde birbiriyle bağlantıya geçebiliyor. Bazı uzmanlar, beynin düşünme merkezi bu işaretleri anlamlandırmaya çalışırken rüyaların oluştuğuna inanıyor.
– Frontal korteks, yani beynin ön tarafındaki bilişsel görevleri yerine getiren bölüm devre dışı kalıyor. Mantık, muhakeme ve yargı olmaksızın, uzay ve zamanın normal kuralları geçerliliğini yitirmiş oluyor. Bu nedenle; bir dakika önce hiç almadığın bir dersin sınavında ter dökerken, bir dakika sonra göklerde uçabiliyorsun.
– Rüyalar beyindeki iki önemli bölümü, hafızanın beşiği hipokampüs ile duyguların kilit oyuncusu amigdalayı birbirine bağlıyor. Rüyanda gerçek olaylar (saçma veya çarpıtılmış hâlde olsa da) görmenin ve bunların sende korku ya da mutluluk gibi hisler yaratmasının sebebi bu.
– Gözlerinle göreceğin bir şey olmamasına rağmen, beynin görüntüleri yorumlama merkezi olan görsel korteksin faaliyetini sürdürüyor. Bu da bütün olayları zihninde görmeni sağlıyor.
– Çoğu rüya, REM uykusu sırasında görülür. Nadiren de olsa REM uykusu dışında gördüğün rüyalar da olabilir ama bunlar genellikle biraz daha farklıdır. Daha olağan ve “ancak rüyanda görürsün” türünden biraz uzak olur. (Örneğin, piyango kazanmak yerine araba sürmek gibi sıradan eylemler.)
– İnsanlar gecede bir ya da iki saatini REM uykusunda geçirmesine rağmen; birçoğu rüyalarını hatırlamaz. Uzmanlar nedenini tam olarak bilmese de, başa çıkma mekanizmasına işaret ediyor: Eğer her şeyi hatırlasaydın, zihnin gerçek hayatla rüyaları ayırt etmekte çok zorluk yaşardı.
– Aslına bakarsan araştırmacılar, neden başından geçen olayları rüyanda gördüğün konusunda ikiye ayrılmış durumda: Bu tamamen tesadüfi mi, yoksa rüyalar birtakım duyguların çıkış yolu mu? Rüya görmek, hayatındaki karmaşık duygu ağlarını çözmene ya da olayları bilinçsiz bir şekilde yeniden canlandırarak anıları bilinçaltına kaydetmene yardım ediyor. Belki de rüyaların daha basit bir anlamı var: Uyanma saatin yaklaştıkça rüyaların sıklaştığına göre, sanal dünyan seni gerçeğe hazırlamaya çalışıyor olabilir.
– Derya Kuş
Kaynak: Harvard Tıp Fakültesi’nden Doktor Allan Hobson; Northwestern Üniversitesi’den Doktor Delphine Oudiette; Madison’daki Wisconsin Üniversitesi’nden Doktor Francesca Siclari
