Aniden duyulan şiddetli bir gürültü, “kaç-veya-saldır” tepkisine yol açar. Kalp daha hızlı çarpmaya, kan basıncı yükselmeye, adrenalin ve kortizol gibi stres hormonları salgılanmaya başlar. Aslında, gürültünün ne olduğunu tanımlayamadığımız zaman korkar ve tepki veririz. Bu nedenle aniden yanımızdan geçen bir motosikletin yarattığı stresi, belki ondan daha fazla gürültü çıkaran blender yaratmaz. Atalarımız kaç-veya-saldır tepkisine, yırtıcılarla baş edebilmek için ihtiyaç duyuyordu. Ancak modern hayatta artık uzun dişli hayvanların saldırısıyla karşılaşmıyoruz. Dolayısıyla insanlar geçmişten miras kalmış bu evrimsel niteliği, anksiyete veya kalp-damar sistemini etkileyen stres şeklinde yaşıyor. 2007 yılında bir grup Avrupalı araştırmacı, altı büyük havaalanına yakın bölgelerde yaşayan 5.000 kişinin ani ses değişimleri sırasında kan basıncını ölçtü. Çalışmayı yürüten Doktor Lars Jarup, “Ses ne kadar yüksek olursa (kalp hastalıkları için büyük bir risk faktörü olan) yüksek tansiyon riski de o derece artmış oluyor” diyor. Uçakların iniş ve kalkışı esnasında kişiler uykuda bile olsa, tansiyonlarında az da olsa oynama oluyor. Öyle ki, bu araştırmanın sonuçlarını değerlendiren uzmanlar kalp rahatsızlıklarının yüzde üçünün gürültüyle bağlantılı olduğunu saptamış. Fazla sesin sağlık üzerinde yarattığı etkiler konusunda araştırmalar yapıp makaleler yazan San Francisco’lu emekli Doktor Louis Hagler’e göre bunun anlamı şu: Kaliforniya’da yaşayan yaklaşık 4.000 kişi her yıl gürültü kirliliği yüzünden erken ölüyor.
Kendini gürültüden koru
Eğer gürültü sağlığımız için bu kadar büyük bir tehlike oluşturabiliyorsa neden onu daha ciddiye almıyoruz? Tahminen böyle bir etkisi olduğunu bilmediğimizden. Küçük ama ses getiren bir grup aktivist bu konuda bir şeyler yapıyor. Grup üyelerinden olan, New York Çevre Konseyi Üyesi ve Çevre Psikologu Doktor Arline Bronzaft, en iyi çözümün hükümetlerin gürültü seviyesini denetlemeye başlaması olduğunu söylüyor: Çözümler, havaalanlarına belli saatlerde kalkış yasağı koymaktan, asfaltları sesi emen yüzeylerle değiştirmeye kadar gidebilir. Sakin bir çevrede yaşamaya başlayana kadar, gürültüyü azaltmak için vereceğim tavsiyelerden faydalanabilirsin.
Pencereleri kapat:
Yatak odan elbette sıcak ve havasız olabilir. Bunun için klima kullanabilirsin (ya da daha az teknolojiden yanaysan bir pervane alabilirsin). Klimadan çıkan alçak ve sabit ses, beyninde kaç-veya-saldır dürtüsü uyandırmayacağı için strese maruz kalmamış olacaksın.
Kulak tıkacıyla uyu:
Kulak tıkacı kullanırsan ses seviyesini 20 desibele kadar düşürebilirsin. Eczanelerde uygun fiyata satılan Otifleks tıkaçları (Otifleks.com) deneyebilirsin. Uyku için tasarlanmış olduğundan kullanırken rahat edersin.
Ses azaltan kulaklık kullan:
Komşun yine o gürültülü bahçe aletini çalıştırmaya başladığında sinirlenme, bırak gürültü dışarıda kalsın. Bronzaft, insanın çevresinde kontrol edemediği gürültüler olduğunda daha çok stres yapmaya başladığını söylüyor. Böyle durumlar için satın alabileceğin en iyi kulaklık olan Bose QuietComfort3 Acoustic Noise Cancelling’i internetten sipariş edebilirsin. (630 Avro, Bosesessistemleri.com) Daha da iyisi, komşunun bahçe işlerini hangi zamanlarda yaptığını öğrenmen olur, böylece o işe başlamadan önce sen koşuya çıkmış olursun.
Gümbürdeyen bulaşık makineni yenile:
Artık elektrik süpürgesi veya saç kurutma makinesi gibi küçük aletlerin bile daha sessiz modelleri mevcut. Satın almadan önce farklı markaların web sitelerine bakarak gürültü seviyelerini öğren. Ürünlerin bilgi etiketlerinde gürültü seviyesini belirtme zorunluluğu var.
Ses yalıtım sitemi yaptır:
Özel olarak tasarlanmış sistemlerle, duvarların arası, yer ve tavan kaplanarak çevredeki ses titreşimi yüksek oranda engellenebiliyor. Bu sistemi yaptırmak istersen öncelikle 0800 211 33 67 numaralı ücretsiz danışma hattını arayarak ya da info@izoder.org.tr adresine e-posta göndererek İZODER’e (Isı Su Ses ve Yangın Yalıtımcıları Derneği) ulaşmalısın. Sana uygun çözüm önerilerini öğrendikten sonra yaptırmaya karar verirsen, senden randevu alıp yaşadığın binayı ücretsiz olarak incelerler. Böylece uygulamanın maliyetini öğrenir ve bütçene uygun olan şirketi seçebilirsin.
Zen öğretisini uygula:
Sana sessizlik yemini et demiyorum tabii ki, ama gün içerisinde fırsat bulduğun her an sessizliğin tadını çıkarmaya çalış. Arabada giderken radyoyu kapatabilir, Cumartesi sabahı çizgi film seyretmek yerine gazete okuyabilir ya da yürüyüşe çıktığında iPodunu evde bırakarak kuş seslerinin ve etrafta uçuşan yaprakların keyfini çıkarabilirsin. Sessizlikte kendi iç dünyana bir yolculuğa çık. Bu şekilde meditasyon yaparak huzurla dolabilirsin.
Yazı: Kalee Thompson / Derleyen: Tuğçe Tekmen
