Zor kararlar söz konusu olduğunda, bazen sezgilerini önemsemen gerekir. Bazense en akıllıca hareket, onları dikkate almamaktır.
İç sesini duyman gereken durumlar
Ahlaki Kararlar
En yakın arkadaşının, kocası tarafından aldatıldığını fark ettiğinde ya da iş arkadaşlarından birini patrona yalan söylerken yakaladığında, iç sesin aptalca bir karar vermeni önlemeye çalışabilir. Brown Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nden Yardımcı Doçent Fiery Cushman, “Böyle ahlaki bir durumda tek başına karar veremezsin” diyor. Unutma ki, son derece kişisel olan bu gibi durumlarda hiçbir şey sadece siyah veya beyaz değildir. Bu yüzden, yapacağın hareketin olası sonuçlarını da hesaba katmak durumundasın.Arkadaşlığınız nasıl etkilenecek veya iş yerindeki durumun bundan sonra nasıl olacak, bunları düşünmen gerekir.
Stratejin: Ahlaki bir ikilem seni terletmeye başladığında, olayı iyice ölçüp biç. Ama aynı şekilde içindeki sesin ne söylediğini de duymaya çalış.
Doktor seçimi
Judith Orloff’s Guide to Intuitive Healing kitabının yazarı Doktor Judith Orloff, “Hekimler bazı şeylerin paranoya olduğunu zannedip semptomları gözden kaçırabilir, özellikle de genç (yani sağlıklı) kadınlarda” diyor. Özellikle erkek doktorlar, kadınların örneğin PMS nedeniyle bazı şeyleri abarttığını düşünür ve sezgilerini görmezlikten gelir.
Dahası Orloff pek çok doktorun, hastanın bedeninden gelen sinyallere dikkat etmek yerine test ve verilere önem verme eğiliminde olduğunu düşünüyor. “Bedenin hayatta kalmak üzere programlanmıştır ve kendini koruyabilmesi için elinde olan tek şey içgüdüleridir” diyor.
Stratejin: Hiç kimse bedenini senden iyi tanıyamaz. Eğer doktorun bir şeylerin yolunda gitmediğine dair hislerine kulak vermiyorsa, bir başka doktorla görüş. İç sesini mi duyduğun, yoksa sadece evhamlı mı olduğunu ayırt etmekte zorlanıyor musun? Orloff’un tavsiyesi şu: Hissettiğin şeye konsantre ol. Korkunun çok daha güçlü bir duygusallığı vardır. Sezgi ise, tuhaf bir şekilde çok kişisel olmayan bir bilgi olarak gelir.
Büyük bir harcama yapmak
Journal of Consumer Research’de yayımlanmış bir çalışmada, araba ya da bilgisayar gibi önemli bir harcama yapmadan önce fazla düşünmeyen kişilerin, alışverişten daha çok tatmin olduğu bulunmuş. Intuition: Its Powers and Perils kitabının yazarı David G. Myers, “İlk hissettiklerin doğrudur; özellikle de satın alacağın şeyde estetik önemliyse” diyor.
Stratejin: Eğer satın alacağın şeyi gerçekten çok istiyorsan ve maddi gücün de yetiyorsa, para konusunu çok fazla düşünmene gerek yok.
Kazanmaya oynamak
Sezgi yoksa zafer de yok. İster tenis kortunda ister voleybol sahasında ol, hissederek yaptığın seçimler genellikle doğrudur. Cushman bunu beynin otomatik pilota bağlanması olarak açıklıyor. Yapılan bir çalışmada, geleneksel satranç oyuncularının, bir diğer satranç türü olan blitz chess (düşünme süresi en fazla beş dakika olan satranç) oyuncularıyla benzer sonuçları aldığı görülmüş.
Stratejin: Yaptığın her hareketi ölçüp tartma isteğine diren. Bunun performansına bir katkısı muhtemelen olmaz.
Mantığını dinlemen gereken durumlar
Birini işe almak
Normalde eğilimin, daha kalifiye görünen hırslı bir adayı seçmek yönünde olabilir. Bu anlaşılabilir bir şey olsa da, en akıllıca davranış olduğunu söyleyemeyiz. İlk izlenimlerin kişisel önyargılarımızı yansıtabileceğini söyleyen Myers, “Pek çoğumuz, birinin gelecekteki performansı hakkındaki tahminlerimizi gereğinden fazla önemseriz” diyor. Örneğin zeki ve sempatik bir aday, bir arkadaşımızı anımsatıyorsa onu seçme eğiliminde oluruz.
Stratejin: Aranızdaki kimya iyi de kötü de olsa, bu kişiyle çalışmak zorunda kalacaksın. Myers, kişinin iş tecrübelerini ve referanslarını dikkate almanı söylüyor. Ayrıca her adaya soracağın birkaç soru belirle. Böylece onları daha eşit şekilde kıyaslayabilirsin.
Yatırım yapmak
Dangerous Instincts kitabının yazarı Doktor Mary Ellen O’Toole, “Yatırım konusunda sezgilerinin peşinden gitme isteğinle mücadele etmelisin” diyor. Bu, biriktirdiğin tüm paranın ziyan olmasına yol açabilir. Davis’teki Kaliforniya Üniversitesi’de yapılan bir araştırmaya göre, borsada haddinden fazla zaman geçiren kendinden çok emin yatırımcılar, yatırımını uzun vadeli elinde tutanlardan daha az kazanıyormuş.
Stratejin: O’Toole, “Geçmişte süper bir yatırım yapmış olsan bile, acele karar verme ve hedeflerine sadık kal” diyor.
Birinin karakteri hakkında karar vermek
Yakın arkadaşın bir daha asla sana yalan söylemeyeceğine söz verdiğinde ona inanmak istersin. Ancak pek çok insan, kendisine yalan söylendiğini anlama konusunda pek başarılı değil. Myers, birisinin doğruyu söyleyip söylemediğini tahmin etmesi istenen insanların, ancak yüzde 50 oranında başarılı olduğunu belirtiyor.
Stratejin: Örneğin bu arkadaşınla aynı evi paylaşıyorsan, kiraya zam yapıldığını söylediğinde tekrar aldanmamak için mantığını kullan. Myers, kişinin geçmişteki davranışlarına bakmanın, gelecekteki hareketlerini tahmin etmenin en iyi yolu olduğunu söylüyor. Eğer ikinci bir şans vermek istiyorsan (bazen insanlar değişebilir), ona tekrar güvenmeden önce sana sorumlu bir davranış örneği göstermesini bekle.
İstifa etmek
İş yerindeki mutsuzluğun dayanılmaz baş ağrılarına sebep oluyorsa, hemen istifanı vermek gibi radikal bir karar almaya yatkın olursun. Ama özellikle daha iyi bir iş bulmanın garanti olmadığı durumlarda böyle ani bir karar almak, ileride pişman olmana neden olabilir. O’Toole, ekonominin kötüye gittiği zamanlarda çok daha dikkatli olman gerektiği konusunda uyarıyor.
Stratejin: Daha güzel bir iş hayaliyle şu anki işini bırakmadan önce, kararının beş ya da 10 yıl sonraki hayatını nasıl etkileyebileceğini gözünün önüne getir. O’Toole, ayrılmak isteme nedenlerini ciddi ciddi düşünmeni tavsiye ediyor. Bundan sonraki işinde benzer problemi yaşama ihtimalin var mı? Örneğin uzun çalışma saatleri ya da stres nedeniyle işini bırakmak istiyorsan, bir kez daha düşünmelisin.
SEZGİLERİNE İNCE AYAR YAP
İç sesini yüksek sesle ve net olarak duyabilmenin bazı yolları var:
İŞARETLERE DİKKAT ET
Women’s Health Danışmanı Doktor Helen Fisher, “Sezgilere dayalı bir karar verirken, bedenine dikkat et” diyor. Miden kasılıyor ya da boğazın acıyor mu? Yoksa rahat mı hissediyorsun? Eğer sonuncusuysa, muhtemelen doğru yoldasındır.
ZİHNİNİ TEMİZLE
Michigan’daki Hope College’dan Psikoloji Profesörü David G. Myers, “Rasyonel aklın feryatları, bazen iç sesini bastırabilir” diyor. Bir karar vermeden önce gözlerini bir dakikalığına kapatıp birkaç derin nefes alarak beynini rahatlatmalısın.
KENDİNİ KARAR VERMEYE ZORLAMA
Sezgisel kararlar, her zaman en hızlı alınan kararlar olmak zorunda değil. Birkaç dakikalığına çıkıp yürüyüş yap. Hatta bu yürüyüşleri birkaç gün boyunca da sürdürebilirsin. Myers, zamanla aradığın yanıtın kendiliğinden sana geleceğini söylüyor.
Derleyen: Sibel Yeşilçay
