Erkekler cinsel güçleriyle övünmeyi sever. Ama birçok erkek, bebek sahibi olmasını sağlayan gücü nasıl koruyabileceğini pek düşünmez. Genel olarak, zamanı geldiğinde sorumluluğu üstüne alıp başarılı olacağını zanneder. Ancak maalesef işler böyle yürümüyor. Yeni yapılmış testlere göre, 18 ile 25 yaş arasındaki her beş erkekten birinin üreme kapasitesi “normalin altında” ve son 60 yıldır her yaştan erkeğin üreyebilme oranı düşüyor. Peki, bu neye göre belirlenir?
- Testisleri çok az sperm üretiyordur. (Normalde bir mililitre menide 15-20 milyon arası sperm bulunur.)
- Bunların çoğu ya çok yavaş hareket ediyor ya da hiç etmiyordur.
- Çoğunun şekli düzgün değildir. Üretkenlik oranının yüksek olması için, spermlerin yüzde dördünden fazlasının fiziksel olarak mükemmel olması gerekir.
Modern Çağın İkilemi
Rochester Üniversitesi’nden Ürolog Jeanne O’Brien, “Hayatımızı kolaylaştıran şeyler, sperm üretimini ve doğurganlığı etkileyebiliyor” diyor. Plastik maddelerin dayanıklılığını sağlayan ftalatlar gibi kimyasal maddeler, temizlik malzemelerinde kullanılan parabenler ve böcek ilaçları, sperm yapısına müdahale ederek onlara büyük zarar verebilir. Ayrıca birtakım UV filtreli güneş kremleri ve çiftlik hayvanlarının beslenmesinde kullanılan katkı maddeleri de erkek verimliliğine engel oluyor. Cornell Institute for Reproductive Medicine’dan Başhekim Marc Goldstein, “Doğum kontrol haplarının bile etkisi olabilir” diyor. Birçok filtre, kadınların idrar yoluyla dışarıya attığı hormonları yakalayamaz ve bunlar şehrin su kaynaklarına sızar.
Bahsettiğimiz kimyasalların çoğu, iç salgıları altüst eden maddeler ya da östrojen hormonunu taklit eden “xeno-östrojenler”dir. Beyin ile üreme sistemi arasında mesaj iletilmesini sağlayan androjenlerin dengesini bozarlar. Normalde her erkeğin bedeninde biraz östrojen bulunur, ancak fazla bulunması sperm hücrelerini öldürebilir. (Bu kimyasallar kadınlar için de zararlı fakat erkekler tabii ki östrojene karşı daha hassas.)
Maalesef, xeno-östrojenlerin neden olduğu düzensizlikler bir erkek daha doğmadan oluşabiliyor. O’Brien, “Ftalatlara, böcek ilaçlarına ve koruyucu maddelere anne karnında maruz kalmak, sperm sayısını azaltabilir” diyor. Çalışmalara göre, fetüsün testisleri iç salgı bezlerini bozan maddelerle karşılaştığında anormal değişime uğrayabilir. Sonuçta ‘testiküler disgenezi sendromu’ (TDS) olarak bilinen problem ortaya çıkar. Bu sendrom, erkeklerin üreme yollarını etkilediği için testis kanseri ve kısırlıkla ilişkilendiriliyor. Günümüzde birçok erkeğin genç yaşta sorun yaşamasının bir nedeni de bu.
Potansiyel Tehditler
The Hangover filminin oyuncularından biriymiş gibi davranmak eğlenceli görünebilir. Ancak sigara, esrar ve fazla miktarda içki içmek spermleri öldürür. Esrar içen kişilerin spermleri genellikle kusurlu olur ve yumurtanın üzerinde onu dölleyecek kadar uzun süre asılı kalamaz. (Nadiren içenler, üretkenliğini kısa süreliğine tehlikeye atmış olur. Ancak sürekli kullananlar, kalıcı şekilde kaybedebilir.) Benzer şekilde alkol de, spermlerin güçlenebilmesi için önemli bir mineral olan çinkonun vücut tarafından emilmesini zorlaştırır.
Bir erkeğin potansiyelinin düşmesi başka yollarla da olur. Mesela ısının artması önemli bir etkendir. Goldstein, “Testisler bedenin dışındadır çünkü sperm üretilebilmesi için ısının düşük olması gerekir” diyor. Sık yapılan buhar banyoları veya sauna seansları, testislerin bulunduğu bölgenin ısısını arttırır ve sperm üretimini azaltır. Son araştırmalara göre, cep telefonunu cebinde taşıyan, sürekli diz üstü bilgisayar ya da iPad kullanan bir erkeğin testis bölgesindeki ısı iki dereceden fazla artıyor. Hatta bazı doktorlar, erkeklerin sıkı iç çamaşırı yerine boxer giymesini ve bacak bacak üstüne atmamasını önererek, bu şekilde kendini serin tutabileceğini belirtiyor. Ancak bunları yapmanın büyük bir risk oluşturduğu, herhangi bir çalışma ile kanıtlanmış değil.
Östrojen seviyesinin artışı ile ilişkilendirilen kilo artışı da kısırlık nedeni. Doktorlara göre bir erkek için ideal BKİ (beden kitle indeksi) değeri 30 ve altı. Ayrıca stres de, sağlıklı sperm üretimine yardım eden hormonları ortadan kaldırabiliyor.
Los Angeleslı Doktor David Tourgement, “Uzmanlar detaylar üzerinde çalışmaya devam ederken, yaşam tarzında yapacağı birtakım değişikliklerle bir erkeğin fiziksel olarak güçlü spermler üretmesi mümkün. Hatta üç ay gibi kısa bir sürede bile” diyor. O’brien ise, bir spermin hayatının 54 ile 72 gün arasında olduğunu ve erkeklerin spermlere zarar veren davranışları bıraktığı takdirde durumu kendi lehine çevirebileceğini belirtiyor.
SpermÜretkenliğini Azaltan 3 Şey Daha
Soya sütüyle hazırlanmış latte içiyor. O’Brien, soyanın östrojene benzer etkisi olabildiğini ve haftada en fazla bir kez kullanılması gerektiğini belirtiyor.
Hazır yemek meraklısı. İşlenmiş yiyecekler B ve C Vitaminleri açısından yetersizdir. Bu vitaminler üretkenlikte önemli rol oynar.
Kasığında tuhaf bir şişlik var. Testislerinden birinin üzerinde genişlemiş bir damara benzeyen bir kütle varsa, varikosel olabilir. Bu hastalık sperm üretimini engelleyebilir.
Derleyen: Tuğçe Tekmen / FOTOĞRAF: Yasu+ Junko
