32 yaşındaki LPGA (Ladies Professional Golf Association) yıldızı Cristie Kerr’in de farkında olduğu gibi golf, tıpkı bütün sporlar gibi bir zihin sporudur. “Atış çalışmaları yaptığım kadar zihinsel çalışmalar da yapıyorum” diyor Cristie. Sıkıntıları uzak tutmak ve konsantre olmak için, popüler Zen Golf: Mastering the Mental Game kitabının yazarı ünlü Spor Psikologu Joseph Parent ile düzenli olarak çalışmalar yapıyor. Parent, bir sporcunun zihninde olanların en az fiziksel çalışmalar kadar önemli olduğunu ve bunu hiç kimsenin göremediğini söylüyor.
Spor psikolojisi, bundan birkaç yıl önce yeni bir dal olarak ortaya çıktı. Aslında günümüzde iyi sporcuların pek çoğu bir spor psikologuna sahip. Büyük çoğunluğumuz asla ters takla atmayacak, buz pateninde üçlü axel yapmayacak ve slalom rekoru kırmayacak olsak bile, bazı basit stratejilerden yararlanarak kimi oyun alanlarında (ofiste, spor salonunda, hatta yatak odasında) başarılı olabiliriz.
Zihninde prova yap
İyi sporcuların önemli anlarda asla endişeli görünmediğine hiç dikkat ettin mi? Genellikle bunun nedeni, zihninde, daha önce orada bulunmuş olmayı hayal etmiş olmasıdır. The Sport Psych Handbook kitabının editörü Spor Psikologu Shane Murphy, “Çalışmalar gösteriyor ki beynin bir iş üzerinde düşünürken kullanılan bölümü ile onu yaparken kullanılan bölümü aynı” diyor. Öyleyse iyi bir performansı zihninde canlandırmak, geçmişteki iyi performanslarının verdiği güven duygusunun aynısını sana verebilir. İş yerinde sunum mu yapacaksın? Bir arkadaşının doğum gününde kadeh kaldırma konuşmasını senin mi yapman gerekiyor? O halde önceki birkaç gün boyunca şu egzersizi dene: Gözlerini kapat ve konuşmanın en vurucu anlarını, hatta duyabileceğin gülme seslerini bile hayal et. Finalde dinleyicilerin seni alkışlayarak tebrik ettiğini düşün. Bu an gerçek olduğunda, kendini çok daha rahat hissedeceksin. Aslında, sanki bunu daha önce yapmış gibi hissedeceksin çünkü bir anlamda zaten yaptın.
Ne zaman sakinleşeceğini öğren
Antrenmanlar sırasında sporcular, yapacağı her hareketi çok iyi bilir. Fakat yarışma baskısı altındayken, ne yapacağını tam olarak analiz edemez. Örneğin bir tenis vuruşu ya da bir buz pateni atlayışı sırasında kararsızlık ve sıkıntı yaşayabilir. Sonuç? Pahalıya mal olan hatalar. Chicago Üniversitesi’nden, Choke: What the Secrets of the Brain Reveal About Getting It Right When You Have To kitabının yazarı Psikolog Sian Beilock’a göre, aşırı faal zihni sakinleştirmenin bir yolu da dikkati başka yöne çekme taktiğidir. Örneğin serbest bir atış yapmadan önce bazı basketbolcular topun üzerindeki logoya konsantre olarak zihnini rahatlatır. Beilock, golf oynayanlara da önemli bir atışta topa vurmadan önce 25’ten başlayarak üçer üçer geri saymasını öğütlüyor. Performansınla ilgili bir endişe bulutunun içine çekildiğini hissettiğin an sen de benzer teknikler kullanmayı deneyebilirsin.
Sözcüklerini bul
Spor psikologları sporcularına sıklıkla, otomatik olarak performansına odaklanmasını sağlayacak birkaç sözcük ya da cümle bulmasını söyler. Annesinin ani ölümünden birkaç gün sonra katıldığı Vancouver 2010 Kış Olimpiyatları’nda bronz madalya alan Kanadalı patenci Joannie Rochette’ye yardımcı olan, Montreal Üniversitesi’nden Wayne Halliwell, “Anahtar sözcükler, hissetmek istediğiniz şeyle bağlantı kurmanıza yardım eder” diyor. Joannie buz üzerindeyken kendine sürekli “dik dur!” diyordu. Onun cümlesi buydu.
Şimdi kendine sor, neye ulaşmak istiyorsun? Eğer daha önce tanışmadığın biriyle randevun varsa endişelerinden sıyrılmak için “açık fikirli ol”, çok yoğun bir şekilde çalışman gerekiyorsa “sakin ol” anahtar cümlen olabilir.
Rakiplerini dikkate alma
küçük düşme korkusu ürkütücü ve acımasız olabilir. Şampiyonlar final yarışlarında boşuna gergin olmaz. Utah Üniversitesi’nden Prof. Nicole Detling, sporculara, “Rakiplerinle ilgili negatif düşüncelerin sinirini bozmasına izin verme” diyor. “Eğer seni hedeflediyse, muhtemelen kıskandığı içindir.” Bunu kabul et ve kendine şunu söyle: “Eğer silahlarını bana çevirdilerse, doğru bir şey yapıyor olmalıyım!”
BIRAK GİTSİN!
Düzenli meditasyon zihnini güçlendirir ve stresi uzaklaştırır.
NBA sporcuları dâhil tüm sporcular odaklanabilmek için meditasyon yapar. Madison’daki Wisconsin Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma, sadece üç aylık meditasyon çalışması yapan kişilerin dikkat yeteneğinin önemli derecede geliştiğini ortaya koydu. Shane Murphy’e göre şu dört egzersizi her gün yaparak zihnini rahatlatabilir ve konsantrasyonunu geliştirebilirsin:
1. Nefes alışına odaklan, burnundan uzun ve derin nefesler al; ağzından yavaşça bırak.
2. Şimdi bir Zen bahçesinde olduğunu, bir nehrin kenarında oturduğunu hayal et. Rüzgâr çanlarının sesini duy ve yüzüne değen hafif meltemi hisset.
3. İçindeki tüm stresin yuvarlanarak bir top hâline geldiğini düşün. Giderek küçülsün, küçülsün ve nihayet gözden kaybolsun.
4. Şimdi her defasında bir kas grubunu gevşeterek bedenini rahatlat. Öncelikle boyun ve omzundaki bütün kaslarını sık, sonra gevşek bırak. Yumruklarını sık, sonra gevşek bırak. Ayaklarına doğru in. En son ayak parmaklarını esnet ve gevşek bırak.
Derleyen: Sibel Yeşilçay
