Uyku apnesi nedir diye soruyorsanız, uykuda nefes durması uyku apnesi olarak tanımlanır.
Uykuda nefes almanın yavaşlaması ise hipopne deniyor. Hipoapnede solunumun uyku sırasında en az 10 saniye süre ile kesilmesi veya yavaşlaması gerekiyor. Burada sorun şu: Kişi, uyurken kaç kez apne / hipopne yaşadığını bilmiyor ve sorunun çözümü için bunu belirlemek gerekiyor. Belirlemek için de hastanın uyku laboratuvarlarında gece boyu uyuması, o uyurken de hasta üzerinde bazı testler yapılması gerekiyor. Elde edilen uyku kayıtları gözden geçirilerek toplam apne-hipopne sayısı, uyunan saate bölünüyor ve uyku apnesinin derecesi saptanıyor. “Apne-Hipopne İndeksi” (AHİ) denen bu oran 5’in altında ise genelde horlama, 5’in üstüne ise uyku apnesi tanısı konuyor. Bu oran 5-15 arası ise hafif, 15-30 arası ise orta, 30 üstü ise ağır dereceli uyku apnesi olarak değerlendiriliyor. Apneler genelde boğazda görülen tıkanma ile oluştuğu için tıkayıcı, yani obstrüktif tipte gerçekleşiyor. Dolayısıyla bu kriterleri taşıyan hastalara veya hastalığa, İngilizce baş harfleri kullanılarak OSAS (Obstructive Sleep Apnea Syndrome) hastalığı veya hastası deniyor. Genellikle 40 yaş üstü, obez, kalın veya kısa boyunlu erkeklerin hastalığı olarak biliniyor. Apne / hipoapne’ye kadınlarda daha az rastlanıyor.
Uyku apnesi belirtileri nelerdir?
Uzmanların belirlediğine göre uyku apnesi, 70 kadar hastalığı da davet eden bir sağlık sorunu. Ancak şu noktaya da değinmek gerekir: OSAS, günümüzde tam olarak bilinmeyen bir hastalık. Çoğu kez ikincil belirtilerine rastlanıyor ya da ek hastalıklarla birlikte teşhis ediliyor. Toplumda var olan vaka sayısının ise teşhis edilenin neredeyse 300- 400 kat fazlası olduğu düşünülüyor. Öte yandan uykuda nefes durması sonrası oluşan oksijen yoksunluğu, pek çok hastalığa zemin hazırlıyor. Açıklanamayan hipertansiyon, felç, kalp krizi, diyabet, obezite, depresyon, anksiyete, ani ölüm gibi hastalıklar ve sinirlilik, aşırı terleme, sabah yorgun kalkma, baş ağrısı, unutkanlık, gündüz uyku hali gibi belirtilerin çoğunun altında uyku apnesi yatıyor. Cinsel sorunlar, iktidarsızlık, kalp ritim bozuklukları, reflü, göğüs ağrısı, horlama ise uyku apnesi nedeniyle oluşabiliyor. Gece uykuda yaşanan boğulma hissi, sık tuvalete gitme, çabuk öfkelenme, dikkat kaybı, gündüz yaşanan uyku hali de uyku apnesinin semptomları arasında yer alıyor. Hastalar, uykuda nefeslerinin durduğunu fark etmedikleri için de genellikle eşleri tarafından tıbbi yardım almaya zorlanıyor. Buna da “tanıklı apne” deniyor. Bu noktada eşlere teşekkür etmek gerekiyor çünkü meselenin şöyle acı bir yanı da var: Her beş trafik kazasından birinin apne dâhil, uyku bozukluklarından kaynaklandığı biliniyor.
Uykuda nefes durması ve ek hastalıkların sebebi
Uyku apnesi, doğumsal patoloji veya geniz eti olan çocuklarda da görülebilen bir hastalık. Genellikle bademcik veya geniz eti alınmış ve horlayan çocuklara da, kulakburun boğaz muayenesi sonrası uyku testi yapılması öneriliyor. Çocuklarda uyku apnesi tedavi edilmezse hipoksiye bağlı zekâ ve gelişme geriliğine sebep olabiliyor ve bu durumdaki çocuklar giderek obez hale geliyor. Obezite apneyi, apne de obeziteyi artırdığı için bir kısır döngü
yaşanmaya başlanıyor. Tedavideki asıl amaç ise bu kısır döngüyü kırmak! 70’in üzerine ek hastalığa yol açan 30’un üzerinde belirtisi bulunan OSAS’ın, insan hayatı üzerindeki en olumsuz etkileri yatak ayırma ile iş ve okul başarısızlığı… Erken ve ani ölümler ise OSAS’la ilgili “geri dönülemeyen nokta”. Yapılması gereken şey ise belirtileri takip ederek, hastalığa karşı bir ön şüphe oluşturmak, yani hastalığın farkına varmak… Tedavi, ancak bu noktadan sonra mümkün olabiliyor ve iş yeri ya da okul başarısı da ancak bu aşamadan sonra gündeme gelebiliyor. Uyku apnesi dâhil tüm uyku bozuklukları, multi-disipliner bir yaklaşımla tedavi edilebiliyor. Basit horlama genelde KBB tarafından takip ve tedavi edilirken orta dereceli OSAS ile ilgili olarak KBB, dahiliye, göğüs hastalıkları ve diyet uzmanlarının birlikte hareket etmesi en sağlıklı yol. Bazı cihazlar ise ağır OSAS vakalarında gündeme geliyor. Solunum yolunu açık tutmaya yarayan CPAP – BPAP ismi verilen cihazlar, gece uyurken takılıyor ve cihazların verdiği pozitif basınç, uykuda nefes durması olayını önlüyor.
