Besinler, bilinçli seçildiğinde sağlığı koruyucu ve geliştirici tüm öğeleri, vitamin ve mineralleri alınması gereken oranlarda sağlayabilmektedirler.
Genel olarak yeterli ve dengeli beslenen yetişkinler vitamin ve mineral desteğine ihtiyaç duymazlar. Ancak sağlıklı da olsa bazı özel durumları olan bireylerin gıda takviyesi kullanması gerekebilir. Özellikle büyük şehirlerde hızlı bir yaşam süren bireylerin, düzenli beslenme alışkanlıklarına sahip olmadığı durumlarda besin desteklerine ve probiyotiklere ihtiyaç duymaları doğaldır. Toplumda bazı gruplar değişik fizyolojik, psikolojik ve sosyo-ekonomik etkenlerle besin değeri düşük gıdalara veya tek tip beslenmeye yönelmektedir. Dolayısıyla bu gruplarda bazı besinlerin yetersizliği görülebilir. Örneğin bazı araştırmalara göre düşük gelirli ailelerde demir alımı yetersizdir.
Gıda Takviyeleri
Gıda takviyesi (besin desteği) kelime olarak vitamin ve minerallerin yüksek dozlara karşılık gelen miktarlarının hap, kapsül veya şurup şeklinde kullanılabilir formları olarak tanımlanır. Gıda takviyesi, beslenmemizde yer alan besinlere ek anlamına gelmektedir. 1. Toplumda risk gruplarının gereksinimlerini karşılamak amacıyla (bebekler, ergenler, gebeler, yaşlılar vb.), 2. Bireysel özel gereksinimleri karşılamak amacıyla kullanılır. (Çeşitli nedenlerle yetersiz alım ve gereksinimin artması durumlarında). Bu uygulamalar, beslenme yönünden risk altında olduğu tanımlanmış bireylere, özel gözetim ve denetim altında yapılmalıdır.
Gıda takviyesi kime gerekli
- Düşük enerji içeren diyet uygulayanlar,
- Yeterli ve dengeli beslenemeyenler,
- Vejetaryenler (özellikle hiçbir hayvansal gıda tüketmeyen veganlar),
- Demir eksikliği anemisi olanlar,
- Bebekler ve çocuklar,
- Gebe ve emziren kadınlar (demir, folat, B12 vitamini vb.)
- Menopozla kemik kaybı yaşayan kadınlar,
- Yaşlılar,
- Uzun süre ilaç kullananlar (antiasitler, antibiyotikler, laksatifler, diüretikler),
- Beslenmesine engel alerjisi olanlar,
- Bir hastalığa bağlı beslenme (nutrisyon) tedavisi alanlar,
- Diyaliz tedavisi gören hastalar. Şimdi, gıda takviyelerine göz atalım:
Multivitaminler
Bağışıklığımız düştüğünde, kış aylarında hafif soğuk algınlığı varsa, ders ya da işle ilgili yoğun bir çalışma temposuna giriyorsak alınabilir. Multivitamin kullanmadan önce bir iç hastalıkları hekimine danışmak en sağlıklısıdır. Vitaminlerde yüksek doz da zararlıdır. Doktorun belirlediği dozlarda, tok karnına ve sabah almak gerekir; akşam içilirse çarpıntı ve uykusuzluk yapabilir. Kadınların ve erkeklerin alacağı doz ve içerik farklıdır. Günde 5 taneden fazla farklı besin takviyesi kullanırsanız negatif ilaç etkileşimleri ile karşı karşıya kalabilirsiniz.
Probiyotikler
Vücudumuzu zararlı bakterilere karşı koruyan, enfeksiyonların önlenmesine yardımcı olan, bağışıklığı güçlendiren ve kilo verme sürecinizi destekleyen dost bakterilere probiyotik adı verilir. Karbonhidratları daha fazla emilebilir hale getiren zararlı bakterileri sayısını azaltarak karbonhidrat emilimini değiştirirler. Bağışıklık sistemi hücrelerinin cevaplarını değiştirerek onları adeta eğitirler. İnflamasyonu, insülin direncini azaltır, leptin hassasiyetini ise artırabilirler. Saydığımız hususlar kilo verme üzerinde probiyotiklerin nasıl etki gösterdiğini açıklar. Ülseratif kolit tedavisinde de anlamlı fayda sağladıkları son kılavuzlarda belirtilmiştir. Diyetinize probiyotikleri eklemeden önce neye yardımcı olduklarını bilmeniz oldukça önemlidir. Doğal olarak fermente edilmiş süt ve süt ürünlerinde veya diğer fermente yiyecek ve içeceklerde bulunur, “gıda takviyesi” olarak da kullanılırlar. Probiyotikleri mucize yaratan diyet hapları olarak görmek yanlış. Probiyotik satın alırken ürün içinde bulunan organizmaların tipleri, sayıları, probiyotiklerin ürün haline gelme süreci, saklama koşulları ve son kullanma tarihini de bilmek gerekir.
