Otel, arkadaşınızın evi ya da yeni taşındığınız ev… Neden bu yerlerde ilk gece insanı uyku tutmaz?
Otele giriyorsunuz ve yorgunluktan bitmiş haldesiniz. Bir an önce eşyalarınızı fırlatıp rahat bir uyku çekmenin hayalini kuruyorsunuz. Fakat beyniniz adeta direniyor. Uykuya dalmayı başarsanız bile aniden uyanıp “Neredeyim ben?” diye sayıklıyorsunuz. Etrafınızdaki her eşya size yabancı geliyor. Hatta, uyanık olmasanız bile bu yabancılık hissi devam ediyor.
Brown Üniversitesi araştırmacıları, Current Biology’de yayımlanan çalışmalarında, “tek gözü açık uyuma” meselesine eğildiler. Katılımcıların iki gece uykularında beyin aktivitelerini bir dizi yöntem ile test ettiler. Edinilen bulgulara göre, laboratuarda geçirilen ilk gecede, beynin bir tarafındaki aktivitelerde ve tetiklik boyutunda artış meydana geliyordu. Yani, derin uyku sırasında tek bir kulak tarafından alınan sesler, kişilerin kolaylıkla uyanabilmesi için yeterli oluyordu. Aynı zamanda, kişilerin uyanık oldukları zamanlarda da çabuk tepki vermeye eğilimli oldukları gözlemlendi. Bir sonraki gecede ise beynin her iki lobunda da bir önceki gecedeki gibi bir tetiklik oluşmuyordu. Her iki lob da simetrik olarak inaktif oluyordu.
Beyin loblarında ilk gece meydana gelen bu asimetri, memelilerin hepsinde doğal olarak bulunuyor. Örneğin, yunuslarda, yüzeye çıkıp tekrar nefes almalarını hatırlayabilmek için uyku sırasında beynin yarısı kullanılmaya devam ediyor. İnsanlarda ise, hala tam olarak güvenmediğimiz doğaya karşı savunma sistemi oluşturabilmek için bu yöntem izlenebiliyor. Yani, en savunmasız olduğumuz uyku safhasında beynimiz bizi koruma gayretine giriyor.
İlk gece uyku kaçmaması için ne yapılabilir? Örneğin, daha rahat bir uyku için meditasyon yapabilirsiniz. Doğru beslenme tercihleri (süt, muz ve çarkıfelek meyvesi gibi) ile de uykuya yardımcı olunabilir. Benzer şekilde alkol, kafein ve yağlı yiyeceklerden de uzak durulmalı.
